Η διαδικασία της κατάποσης περιλαμβάνει τρία στάδια: στοματικό, φαρυγγικό και οισοφαγικό. Στο στοματικό στάδιο, γίνεται η διάσπαση της τροφής από τα δόντια, η δημιουργία του βλώμου προς κατάποση και η προώθηση του προς το πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας, όπου ξεκινά το φαρυγγικό στάδιο της κατάποσης. Στο φαρυγγικό στάδιο της κατάποσης, ενεργοποιείται το αντανακλαστικό της κατάποσης και μια σειρά από ενέργειες που λαμβάνουν χώρα στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας, στο φάρυγγα και στο λάρυγγα, προωθούν το βλωμό στο φάρυγγα μέχρι την είσοδο του οισοφάγου. Το τρίτο στάδιο της κατάποσης, το οισοφαγικό, ξεκινά με το άνοιγμα του άνω οισοφαγικού σφικτήρα και την είσοδο της τροφής στο στομάχι και το κλείσιμο του κάτω οισοφαγικού σφικτήρα.
Τα αίτια των προβλημάτων στη σίτιση και την κατάποση στα παιδιά είναι οι διαταραχές του νευρικού συστήματος (εγκεφαλική παράλυση, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλοπάθεια), γαστρεντερικές παθήσεις, πρόωρος τοκετός-χαμηλό βάρος γέννησης, καρδιοπάθειες, σχιστίες ή υπερώιο-σχιστία και παθήσεις των αεραγωγών.
Τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην κατάποση αρνούνται ορισμένες μορφές τροφών είναι εκνευρισμένα ή σε μειωμένη εγρήγορση κατά το γεύμα και για να τελειώσουν το φαγητό τους χρειάζονται αρκετό χρόνο πάνω από 30λεπτά. Παρατηρούνται συχνοί εμετοί, μειωμένη αύξηση του βάρους, δυσκολίες στον συντονισμό της αναπνοής με την κατάποση, βήχας κατά την διάρκεια του γεύματος καθώς και διαφυγή υγρών και τροφών από τα χείλη.
Οι επιπτώσεις είναι αρκετά σοβαρές. Υπάρχει κίνδυνος εισρόφησης και πνευμονίας ή επανειλημμένες λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού που μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια πνευμονοπάθεια.
Η μητέρα θα πρέπει από πολύ νωρίς να προσέξει αν το βρέφος παρουσιάζει δυσκολίες κατά τη διάρκεια του θηλασμού και αν βήχει. Καλό είναι να απευθυνθεί αμέσως στον παιδίατρο.
Η θεραπεία της κατάποσης θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με θεράποντα γιατρό, ο οποίος θα λάβει και τις απαραίτητες αποφάσεις για τον τρόπο σίτισης του ατόμου. Αν το άτομο δεν παίρνει ή δεν μπορεί να πάρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά σε βαθμό που μπορεί να κινδυνεύει η ζωή του τότε καταλήγουμε σε εναλλακτικούς τρόπους σίτισης όπως είναι ο ρινογαστρικός σωλήνας (για μικρό χρονικό διάστημα) η ή γαστροστομία.
Ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει σε προβλήματα που αφορούν το στοματικό και φαρυγγικό στάδιο. Συγκεκριμένα για το στοματικό στάδιο, πραγματοποιούνται στοματοκινητικές ασκήσεις καθώς και ασκήσεις ευαισθητοποίησης σε περίπτωση που έχουμε υπαισθησία (χαμηλού βαθμού αισθητικότητα). Για το φαρυγγικό στάδιο πραγματοποιούνται στοματοκινητικές ασκήσεις, ασκήσεις ερεθισμού του αντανακλαστικού που βοηθούν στην ασφαλή κατάποση. Σε αρκετές περιπτώσεις τέτοιου είδους ασκήσεις μπορει να επιτρέψουν πάλι την σίτιση από το στόμα.
Ιωάννα Γ. Ζορμπά
Λογοπαθολόγος – Λογοπέδικος M.sc.
Αθ. Διάκου 28 Τρίκαλα
Τηλ. 24310-37003, 6972694148
