Επέτειος σήμερα της “Αερομαχίας Τρικάλων (15 Απριλόυ 1941) και εβδομηνταδύο χρόνια μετά, μια διαφορετική προσέγγιση των γεγονότων, έρχεται να προστεθεί στα άρθρα που κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί. Μια προσέγγιση του Πάρι Θεοδωρόπουλου που με τη ματιά του ερευνητή προσπαθεί να ρίξει φως σε άγνωστες πτυχές και να ανατρέψει ενδεχομένως ατεκμηρίωτες αφηγήσεις αυτής της μεγαλειώδους πράγματι αερομαχίας που ήταν και η τελευταία στους ελεύθερους Ελληνικούς ουρανούς λίγο πριν την κατάρρευση του μετώπου και τη Γερμανική κατοχή. Εμείς το αφιερώνουμε στον ηρωικά πεσόντα της αερομαχίας αυτής Επισμηνία Γεώργιο Βασ. Μόκκα …
του ερευνητή Πάρι Θεοδωρόπουλου
Η “αερομαχία των Τρικάλων ήταν για μένα μια περίεργη υπόθεση. Είχα ακούσει διάφορα, ενώ είχα διαβάσει περισσότερα σε βιβλία, περιοδικά και σε αναφορές της αεροπορίας.
Σύμφωνα με τις γνώσεις μου, πολλά από τα γεγονότα της αερομαχίας ήταν “τραβηγμένα από τα μαλλιά”, αλλά πνιγμένα μέσα στην υπερηφάνεια και άλλα δεν έστεκαν λογικά, σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής και της ημέρας εκείνης.
Διάβασα χαρακτηριστικά σε αναφορά, ότι κατά την αερομαχία ένα ελληνικό “PZL” ακολούθησε ένα γερμανικό “Stuka” στην κάθετη εφόρμηση, το πυροβόλησε και το κατέρριψε. Είναι γνωστό ότι το “Stuka” κατά την εφόρμηση δεν το έφτανε σε ταχύτητα κανένα μαχητικό μιας και ήταν κατασκευασμένο ειδικά για αυτό.
Αυτές οι αναφορές είναι για μικρά παιδιά και δεν είναι καθόλου ιστορικές.
Εκείνη την ημέρα 15η Απριλίου 1941, η Ελληνική Αεροπορία έπνεε τα λοίσθια.
Τραυματισμένη από το Αλβανικό μέτωπο και με μαχητικά αεροπλάνα περασμένων εποχών, δεν είχε καμία τύχη έναντι των σύγχρονων γερμανικών αεροπλάνων που με την ποσοτική υπεροχή και τα έμπειρα πληρώματά τους ήταν ένας πανίσχυρος αντίπαλος.
Από Ελληνικής πλευράς ήταν σαφές ότι δεν έφτανε μόνο το θάρρος και ο ηρωισμός, χρειάζονταν και το κατάλληλο αεροπορικό μέσον.
Όταν το 2001 ξεκίνησα την έρευνα για την αερομαχία, δεν πήγα στην περιοχή προκατειλημμένος. Με ενδιέφερε η ιστορία, και ως γνωστόν η ιστορία είναι γεγονότα και όχι λογοπαίγνιο κατά το δοκούν.
| Junkers Ju-87 “Stuka” |
Το πρωί της 15ης Απριλίου, στο μικρό αεροδρόμιο της Βασιλικής Τρικάλων βρίσκονταν υπολείμματα μαχητικών αεροπλάνων διαφόρων Ελληνικών Μοιρών. Κάποια στιγμή, από τα Αντιχάσια όρη εμφανίστηκε ένα σμήνος Junker Ju-87 “Stuka” με κατεύθυνση τα Τρίκαλα ενώ σε μεγαλύτερο ύψος και πάνω απ’ αυτά, πετούσαν Messerschmitt “Bf 109”.
Στο αεροδρόμιο σήμανε συναγερμός κα σε λίγο ένας αριθμός ελληνικών μαχητικών βρέθηκε στο αέρα για αναχαίτιση των γερμανικών βομβαρδιστικών.
| Messerschmitt Bf-109 |
Ο Επισμηνίας Γ. Μόκκας πετώντας με ένα Bloch “MB 151″ επιτέθηκε πρώτος στα “Stuka” κατορθώνοντας να “τραυματίσει βαριά” ένα από αυτά το οποίο αργότερα έκανε αναγκαστική προσγείωση μέσα στα χωράφια της περιοχής.
Τα γερμανικά μαχητικά “Bf-109″ αντεπιτέθηκαν άμεσα στα ελληνικά και ακολούθησε εναέρια μάχη.
Κατά τις μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, γινόταν κυνηγητό από τα γερμανικά αεροπλάνα με τα ελληνικά να παίζουν “τη γάτα με το ποντίκι”. Όμως, τα γερμανικά αεροπλάνα με τη μεγαλύτερη ταχύτητα που είχαν, προσπερνούσαν και κάνοντας στροφή βρίσκονταν πάλι πίσω από την ουρά των ελληνικών αεροπλάνων.
| Gloster Gladiator SS.37 |
Κατά τη διάρκεια της μάχης καταρρίφθηκε το αεροπλάνο του Γ. Μόκκα – μέσα στο οποίο βρήκε τον θάνατο.
Ο Σμηναγός Γ. Κέλλας αναγκάστηκε να προσγειώσει ανώμαλα το Gloster Gladiator “SS.37” του που είχε υποστεί σημαντικές ζημιές κοντά στο ποτάμι.
Ένα PZL “P24G” απομακρύνθηκε από τη μάχη “τραυματισμένο” και προσγειώθηκε βαριά έξω από το χωριό Μεγάλα Καλύβια.
Τα υπόλοιπα ελληνικά αεροπλάνα απεμπλάκησαν από τη μάχη διότι εξέλειπε κάθε δυνατότητα να πετύχουν οποιαδήποτε νίκη και πετώντας άλλα προς την πλευρά του Πηνειού ποταμού και άλλα προς το όρος Κόζιακα, κατέληξαν στο αεροδρόμιο της Αμφίκλειας (Δαδί) Φθιώτιδας.
| PZL P24G |
Η απομάκρυνσή τους δεν ήταν δειλία, αντιθέτως η θυσία τους θα ήταν χωρίς νόημα.
Η υπεροχή των γερμανικών μαχητικών ήταν δεδομένη. Τα Messerschmitt δεν είχαν καμιά απώλεια σύμφωνα με την έρευνα που έκανα σε μια μεγάλη περιοχή, όπως δεν εντόπισα και καμία άλλη κατάρριψη ελληνικού αεροπλάνου.
Τα γερμανικά πληρώματα στις αναφορές τους μιλούν για πέντε καταρρίψεις ελληνικών αεροπλάνων, απόρροια ίσως κάποιων τεχνασμάτων των Ελλήνων αεροπόρων προκειμένου να τους δοθεί η εντύπωση της κατάρριψης.
| Bloch MB151 |
Επίσης, το αεροπλάνο του Γ. Μόκκα ο γερμανός πιλότος το εξέλαβε ως εγγλέζικο “Hurricane” γι’ αυτό το κυνήγησε με τόση λύσσα και το κατέρριψε. Έτσι ο Μόκκας ήταν ο μόνος νεκρός Έλληνας πιλότος αλλά και ο μόνος που κατέρριψε γερμανικό “Stuka“. Ταυτόχρονα ήταν και ο τελευταίος νεκρός Έλληνας αεροπόρος κατά τις επιχειρήσεις 1940 – 41 της τελευταίας και πιο μεγάλης αερομαχίας στους ελεύθερους ακόμη ελληνικούς ουρανούς.
Γράφτηκαν πολλά κατά καιρούς γι’ αυτή την αερομαχία όμως τα γεγονότα και οι εικόνες εκείνης της μάχης έμειναν ανεξίτηλες στις μνήμες των κατοίκων της περιοχής, αδιάψευστων μαρτύρων των πραγματικών γεγονότων.
λίγα λόγια για τον Πάρι Θεοδωρόπουλο …
έναν αγρότη από τη Νίκαια Λάρισας, αλλά συνάμα ένα ανήσυχο και ερευνητικό πνεύμα, ο οποίος εδώ και 25 χρόνια διαθέτει ένα μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου του στο ερευνητικό του χόμπι, την ανεύρεση δηλαδή αεροσκαφών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ταξιδεύει στην ηπειρωτική Ελλάδα αναζητώντας υπολείμματα μαχητικών, βομβαρδιστικών και άλλων τύπων αεροσκαφών, που καταρρίφθηκαν ή έπεσαν στα χρόνια του πολέμου. Αναζητά τις άκρες του νήματος, σε μικρές ή μεγάλες, προσωπικές ή μη ιστορίες, τις οποίες ξαναφέρνει στο φως μαζί με τα οξειδωμένα και “φαγωμένα” από τον καιρό ευρήματά του. Ταυτόχρονα, γνωρίζει τις εσχατιές αυτής της χώρας και τους ανθρώπους της. Γνωρίζει την ιστορία αυτής της πολεμικής μηχανής, δηλαδή του αεροπλάνου, αλλά και των πιλότων τους, πραγματικών ηρώων κατά τον ερευνητή μας, με έναν βιωματικό μάλιστα τρόπο.
Η αρχή έγινε στην παραλία της Βελίκας του Νομού Λάρισας, με την ανέλκυση ενός έλικα από τη θάλασσα. Έκτοτε, απέκτησε πάθος με την έρευνα και το πολεμικό αεροπλάνο. Και μαζί με τις έρευνες και τις ανασκαφές του (ερεύνησε 45 περιπτώσεις και διαθέτει ευρήματα στις 40 εξ αυτών), έμαθε τα πάντα για την πολεμική αυτή μηχανή. Για 10 τουλάχιστον τύπους αεροσκαφών που έδρασαν στον ελλαδικό χώρο, γνωρίζει πού και πώς χρησιμοποιούνταν και η παραμικρή βίδα. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι με τις έρευνές του φωτίζει μικρές ιστορίες με ήρωες, θύτες και θύματα μιας άλλης εποχής.
“Πρόκειται για άγνωστες ιστορίες που δεν γράφτηκαν ποτέ”, μας λέει ο ίδιος, το όνειρο του οποίου τώρα είναι να γράψει ένα βιβλίο για τις εξερευνήσεις του και να εκθέσει τα πειστήρια των “ανασκαφών” του στην ιστορία.
Η μηχανή ενός δικινητήριου γερμανικού βομβαρδιστικού Jinkers “Ju-88”, ήταν η πρώτη του επιτυχία. Με κίνδυνο συχνά της ζωής του, κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, ερευνώντας ακόμη και σε ναρκοθετημένη περιοχή, έχει γυρίσει τα περισσότερα ελληνικά βουνά, από το Μπέλες έως τα Άγραφα και από τον Ελικώνα έως τον Όλυμπο.
“Το δυσκολότερο δεν είναι να βρεις το κομμάτι ενός αεροσκάφους αλλά να “σκάψεις” στις αναμνήσεις των ανθρώπων, ανασύροντας προφορικές μαρτυρίες που για εκείνους ήταν ασήμαντες, αλλά για μένα πολύτιμες πληροφορίες”, λέει ο Πάρις. Αυτό απαιτούσε επαφή με τους ανθρώπους της γενιάς εκείνης, όσοι από αυτούς έχουν μείνει. “Τώρα ήρθες; Έπρεπε να ‘ρθεις πριν 30 χρόνια“, του έλεγαν συχνά.
Μέχρι σήμερα έχει αποδεικτικά στοιχεία από 40 αεροσκάφη. Οι περιπέτειες, οι συγκινήσεις, αλλά και οι απογοητεύσεις, πολύ περισσότερες.
Σε ένα χωράφι της Ράξας Τρικάλων, ξέθαψε το αεροσκάφος του επισμηνία Γ. Μόκκα, του μόνου Έλληνα πιλότου που κατέρριψε γερμανικό βομβαρδιστικό “Stuka”. Λίγα χρόνια αργότερα, μέσα σε ένα μοναδικό κλίμα συγκίνησης, παρέδιδε στον αδελφό του, στο Σιδηρόκαστρο Σερρών, πλακέτα με ένα κομμάτι από εκείνο το αεροσκάφος.
