…με αφορμή την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις μέρες μας… Εμπνεόμενοι από εικόνες και σχετικά κείμενα και διαπνεόμενοι από δημιουργική ορμή και ερευνητική διάθεση, οι μαθητές και οι μαθήτριές μου διατυπώνουν τις σκέψεις, τις απόψεις, τις αντιλήψεις τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη σημασία τους, εκτιμώντας την αξία του ανθρωπισμού ως πολιτισμικής κληρονομιάς και εκφράζοντας, παράλληλα, τα συναισθήματά τους για το αγαθό της σε βάθος μελέτης της ιστορικής μας αυτοσυνειδησίας.
Η διδάσκουσα καθηγήτρια
Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογος-ιστορικός
«Ποιά ανθρώπινα δικαιώματα;»
Κωστοπούλου Μαργαρίτα, μαθήτρια του τμήματος Γ΄1 του Μουσικού Λυκείου Τρικάλων
Ο κάθε άνθρωπος έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα. Γνωστά ως «ανθρώπινα δικαιώματα» και ανήκουν σε όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως φύλου, φυλής, θρησκεύματος ή πολιτικής πεποιθήσεως. Τη δεκάτη Δεκεμβρίου του χίλια εννιακόσια σαράντα οκτώ ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ψήφισε την «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου» η οποία περιλάμβανε τριάντα άρθρα. Σήμερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας οι ανάγκες για «προστασία» έχουν αυξηθεί, έτσι, με βάση τα καινούρια δεδομένα, ενσωματώθηκαν περισσότερα άρθρα. Δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά τα δικαιώματα καταπατούνται, όχι μόνο στις τριτοκοσμικές χώρες, όπως θα φανταζόταν κάποιος, αλλά και στις αναπτυγμένες.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες το φαινόμενο της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Πρωταρχικό ρόλο σε αυτό έχει η έλλειψη εκπαίδευσης. Ο εξαναγκασμός των υποψηφίων μαθητών να περπατούν δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινώς για να φτάσουν στο σχολείο τους, αποτρέπει μεγάλο αριθμό από αυτούς, να ξεκινήσουν τις σπουδές τους. Έτσι, μεγάλο μέρος του λαού μένει αγράμματο, παθητικοποιείται και ετεροκατευθύνεται. Αυτή η κατάσταση επιφέρει όμως και άλλου είδους προβλήματα. Το άτομο ανήμπορο να θρέψει τον εαυτό του και χωρίς καμία ειδίκευση, πέφτει θύμα εκμετάλλευσης. Δεν είναι λίγες οι φορές που πληροφορούμαστε για ατυχήματα από κατάρρευση σηράγγων, απρόσμενες εκρήξεις και άλλα παρόμοια. Τα άτομα αυτά δουλεύουν υπό άθλιες συνθήκες, χωρίς καμία ασφάλεια και με πενιχρό εισόδημα. Όσο η οικονομία καταρρέει, αυτά τα φαινόμενα αυξάνονται και επεκτείνονται και στις αναπτυγμένες χώρες.
Η καταπάτηση του δικαιώματος της ελευθερίας είναι ίσως μια από τις ποιο κοινές παραβιάσεις της διακήρυξης σε όλο τον κόσμο. Το άτομα πρέπει να είναι ελεύθερο να πιστεύει ότι θέλει. Όμως ακόμη και στις μέρες μας γίνονται «ιεροί» πόλεμοι. Η κοινωνία έχει το δικαίωμα να εκλέγει τον αρχηγό της και κατά συνέπεια, το άτομο έχει το δικαίωμα να εκλέγεται. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλος αριθμός χωρών που βρίσκονται υπό καθεστώς χούντας. Ο καθένας είναι ελεύθερος να δημιουργήσει οικογένεια. Στις γυναίκες όμως η μη απόκτησή της, γίνεται όρος για να εργαστεί. Τα περιστατικά αυτά είναι πολλά και βαθιά ριζωμένα στις αντιλήψεις των ατόμων και των λαών.
Στην αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών ρόλο έχει το ίδιο το άτομα, οι φορείς αγωγής, η κοινωνία και το ίδιο το κράτος.
Το άτομο έχει καταλυτικό ρόλο στην μείωση και γιατί όχι στην εξάλειψη της καταπάτησης αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η αυτοκριτική οδηγεί στη γνώση. Ο άνθρωπος αναλογίζεται τις συνέπειες των πράξεών του, ασκεί κριτική και τελικά αποκτά τη δική του προσωπικότητα. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει τί πράγματα θέλει στη ζωή του, θέτει όρια και αγωνίζεται για αυτά. Εάν όλα τα μέλη μιας κοινωνίας διέθεταν την «πολύτιμη» αυτογνωσία, τότε οι αγώνες για την διεκδίκηση της εφαρμογής των θεσμοθετημένων δικαιωμάτων θα ήταν ισχυρότερη και τα αποτελέσματα μεγαλύτερα. Ακόμη, το άτομο πρέπει να υιοθετήσει το διάλογο ως μέσο επίλυσης των διαφορών, στρεφόμενο έτσι στο συλλογικό συμφέρον, ενισχύοντας τη δημοκρατία, την ισότητα και τον σεβασμό.
Αναμφίλεκτα, η προσδοκώμενη δράση των ατόμων είναι σαφές πως αποτελεί πρωτίστως ευθύνη των φορέων αγωγής. Η οικογένεια πρέπει να διδάσκει το ήθος, τις αξίες και τις αρχές της στα παιδιά, όντας απαλλαγμένα όμως από προκαταλήψεις, ρατσισμούς και μισαλλοδοξίες. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, θα μπορούσαν να προβάλλουν ντοκιμαντέρ και εκπομπές αφιερωμένες στα ανθρώπινα δικαιώματα, έτσι ώστε και οι λιγότερο μορφωμένοι άνθρωποι να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Τέλος, οι πνευματικοί άνθρωποι θα πρέπει να συμμετέχουν σε ομιλίες και εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, δίνοντας θάρρος με τον λόγο τους στους πολίτες.
Το κράτος από τη μεριά του οφείλει να τηρεί και να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάποια από αυτά είναι η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η ενίσχυση το «κατώτερων» κοινωνικών στρωμάτων, η εξασφάλιση εργασίας και η σωστή εκπαίδευση. Ακόμη το καθεστώς της δημοκρατίας πρέπει να διασφαλίζεται ώστε οι πολίτες να έχουν ενεργό ρόλο στη εξέλιξη του κράτους και της κοινωνίας στην οποία ζουν.
Συνοψίζοντας, τα ανθρώπινα δικαιώματα πολλές φορές διαστρεβλώνονται ή καταπατούνται προς το συμφέρον κάποιων. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εξάλειψη των φαινομένων αυτών είναι η ενημέρωση. Αν και ζούμε σε μια «ανεπτυγμένη» κοινωνία, είναι πολλά τα προβλήματα, αλλά ακόμη περισσότερες οι δράσεις που μπορούν να γίνουν για την εξάλειψή τους.
