Φίλιος

Αναφέρει, μεταξύ των άλλων, το ευαγγέλιο της εορτής της Αναλήψεως: «Τους οδήγησε δε έξω έως την Βηθανία και αφού σήκωσε τα χέρια του τους ευλόγησε. Και ενώ τους ευλογούσε, αποχωρίσθηκε απ’ αυτούς και μεταφέρθηκε πάνω στον ουρανό. Αυτοί τον προσκύνησαν και επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ με μεγάλη χαρά, και ήταν πάντοτε στον ναό, δοξολογώντας και ευχαριστώντας …

Μεταξύ των ομιλιών που έχει γράψει ο Ιωάννης Χρυσόστομος, ξεχωρίζει ένα απόσπασμα μιας ομιλίας (76η) στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο. «Ἐγώ πατήρ, ἐγώ ἀδελφός, ἐγώ Νυμφίος, ἐγώ οἰκία, ἐγώ τροφεύς, ἐγώ ἱμάτιον, ἐγώ ῥίζα, ἐγώ θεμέλιος. Πᾶν ὅπερ ἂν θέλῃς ἐγώ. Μηδενός ἐν χρείᾳ καταστῇς. Ἐγώ δουλεύσω. Ἦλθον γάρ διακονῆσαι, οὐ διακονηθῆναι. Ἐγώ καί φίλος καί …

Γνωρίζω πως ο παραπάνω λόγος δείχνει κυνικός. Είναι ένας λόγος που ομολογεί τον θάνατο του Θεού. Σκοτώνεται ο Θεός; Αυτό είναι ύβρις, θα πει κάποιος. Τί κρύβει η ομολογία αυτή που εξαγγέλλει τον θάνατο του Θεού; Και ποιοι είναι εκείνοι που σκότωσαν τον Θεό; Αυτό το «εμείς» με βάζει σε υποψίες. Προφανώς, ο θάνατος του …

Ο Χριστός δεν ήρθε στη γη για να γίνει πρώτος, να εξουσιάζει την ανθρωπότητα και να απολαύσει τιμές και δόξες. Ήρθε για να γίνει τελευταίος. Εάν ο άνθρωπος αντιληφθεί πραγματικά τι σημαίνει η ενανθρώπιση και το θείος πάθος, μόνο τότε θα βγει από την ανασφάλεια του, την απαισιοδοξία του και θα υποψιαστεί πως η σωτηρία …

Θεωρώ πως η αθεΐα δεν αποτελεί απειλή για την ορθοδοξία, την πίστη του καθενός. Και το λέω αυτό, καθότι συχνά ακούμε φωνές εντός των τειχών της εκκλησίας, οι οποίες εναντιώνονται στον αθεϊσμό, ενώ την ίδια στιγμή «ο άθεος μπορεί να είναι καλύτερος από αυτόν που επαναλαμβάνει ‘’Κύριε, Κύριε’’», όπως σημειώνει ο Nicolas Berdiaeff, στο βιβλίο …

Αυτή την ημέρα (8 Μαρτίου), που εορτάζεται η γυναίκα, το όνομα της συνδέεται επαναστάσεις, διαδηλώσεις, ψηφίσματα, ταξικές αναφορές, εστίαση σε οικονομικά μεγέθη, υπερτονισμός της ελευθερίας, φιλοσοφικές θεωρίες, κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, αγώνες που αλλάζουν την ιστορία, χωρίς όμως να ολοκληρώνουν το πρόσωπο της γυναίκας. Έχω την πίστη ότι μέσα στην ιστορία κανένας φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, ψυχολόγος, δεν τίμησε …

Πάντα επίκαιρος ο μεγάλος φιλόσοφος Νίτσε. Και είναι αυτή του η ομολογία, της θεοκτονίας, η οποία υπήρξε καταλυτική για τον δυτικό κόσμο. Είναι αλήθεια πως ο Νίτσε δεν σκότωσε τον Θεό. Εξάλλου ο Θεός δεν σκοτώνεται. Εξήγγειλε όμως τον θάνατο Του. Έναν θάνατο που ήδη είχε συντελεστεί εξαιτίας της αδυναμίας στην οποία βρέθηκε η δυτική …

Πώς μπορεί να συνδέεται η ανυπακοή με τον βίο ενός αγίου; Κι αν έχει τάσεις φυγής, αυτό τι χαρακτήρα δείχνει; Και η ιερωσύνη; Τα παραπάνω, αφορούν τον άγιο Γρηγόριο Θεολόγο (329 – 390 μ.Χ.), τον οποίο η εκκλησία μας τιμά στις 25 Ιανουαρίου και ο οποίος υπήρξε μαζί με τον Ιωάννη Χρυσόστομο και τον Μ. …

Τί είναι ο άνθρωπος; Από τί αποτελείται η ύπαρξη του; Αν γνωρίζαμε πραγματικά τι είναι ο άνθρωπος κι ερχόταν κάποιος και μας έλεγε πως δεν είναι μόνο αυτά που συνθέτουν την ύπαρξη του αλλά και κάτι παραπάνω, κάτι ακόμη, τότε τί είναι αυτό; Και ποιος είναι εκείνος που μας λέει κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει μία …

Νομίζω ότι πρέπει οπωσδήποτε να ξεκινήσουμε από τον «τσαλακωμένο» άνθρωπο. Ένα πρόσωπο αταξινόμητο που δεν σχετίζεται με τον καθωσπρεπισμό, ενίοτε και με τύπους, δεοντολογίες και κανόνες. Πρόσωπο που δεν υπακούει, επουδενί, στον ηθικισμό και ευσεβισμό, όπως οι τελευταίοι ερωτοτροπούν με τη ζωή της εκκλησίας, την οποία και αλλοιώνουν. Στην περίπτωση μας; Ένα πρόσωπο που η …

Ομολογώ πως μερικές φορές προβληματίζομαι πάρα πολύ με τα δογματικά θέματα της ορθόδοξης πίστης μας. Δεν είναι μόνο η δυσκολία των θεμάτων αυτών, τα οποία απαιτούν πολύ μεγάλη προσοχή και φυσικά ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό στους λόγους των Πατέρων, αλλά και κάτι που αφορά την εποχή μας, τον σύγχρονο άνθρωπο. Έχω την αίσθηση, ως νέος …

Θα μπορούσαμε να πούμε πως υπάρχει ένας Πατέρας της εκκλησίας, ένας εραστής του Χριστού, ο οποίος δείχνει στις μέρες μας να είναι «ξεχασμένος» αλλά και «παρεξηγημένος». Πρόκειται για τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, τον οποίο η εκκλησία μας τιμά στις 10 Ιανουαρίου. Δυστυχώς, έχω την αίσθηση, που δεν θα ήθελα να έχω ούτε την υποψία της …

Αμφιβάλλω εάν κάποιος άνθρωπος θα αναζητούσε κάποια στιγμή στη ζωή του το σκοτάδι. Όμως αυτό συμβαίνει. Και συμβαίνει από ανθρώπους που επιζητούν το σκοτάδι, άρα και απεχθάνονται το φως, αλλά και από ανθρώπους που μέσα από την αναζήτηση του φωτός, εν τέλει καταλήγουν στο σκοτάδι. Οφείλουμε να παραδεχτούμε κάτι που ήδη απασχόλησε την αρχαιοελληνική φιλοσοφική …

Αν σας έλεγε κάποιος πως ο Θεός τιμωρεί τον άνθρωπο για τις αμαρτίες του, πως θα νιώθατε; Αν σας έλεγε κάποιος άλλος πως με τις αμαρτίες σας πληγώνετε τον Θεό και γι’ αυτό ήρθε ο Χριστός για να πληρώσει για τα δικά σας λάθη και πάθη, τι θα σκεφτόσαστε; Αν σας έλεγε ένας τρίτος πως …

«Οι αιώνες θα διακηρύσσουν ότι μεταξύ των υιών των ανθρώπων δεν γεννήθηκε κανένας υπέρτερος σου∙ Θεός όμως δεν είσαι». Έρχεται λοιπόν, ο Γάλλος φιλόσοφος Ernest Renan και μας λέει πως ο Χριστός ανά τους αιώνες είναι ο υπέρτερος όλων. Όμως σκοντάφτει. Με κατηγορηματικό και βέβαιο τρόπο, αφαιρεί από τον Χριστό τη θεϊκή Του φύση, λέγοντας …

Πιστεύω πως τα παραπάνω λόγια δεν θα άρεσαν καθόλου σε όσους διακηρύσσουν πως ο Θεός δεν έχει καμία σχέση με τον άνθρωπο, αλλά και σε όσους αρνούνται το μυστήριο της θείας ενανθρώπισης. Κι αν μια τέτοια άρνηση ή καχυποψία δείχνει να είναι μακρινή και να έρχεται από την νεοπλατωνική αντίληψη ή να ξεπηδάει από τους …

Ο παραπάνω τίτλος διακρίνεται για την αγωνία του. Αυτό το συναίσθημα, ως επίμονη σκέψη έχει την δυσάρεστη ευκολία να γεννά το φόβο. Φόβο όμως για ποιο λόγο; Μήπως δεν γεννηθεί φέτος ο Χριστός; Τί είναι εκείνο που γεννά αυτόν τον φόβο; Μία φορά γεννήθηκε ο Χριστός; Γεννιέται κάθε Χριστούγεννα; Μήπως πλέον κάτι τρομάζει και αποτρέπει …

Υπάρχουν στιγμές που αισθάνομαι την ανάγκη για έναν λόγο εξομολογητικό, έναν λόγο «άνοιγμα» προς τους αναγνώστες. Αυτό, ομολογώ πως απορρέει από το νεαρό της ηλικίας μου και την πίστη στην αμεσότητα του λόγου, αλλά φυσικά έχει βάση και στο γεγονός ότι σαν ένας νέος άνθρωπος 34 ετών που αγαπά τα θεολογικά γράμματα, όπως και πολλοί …

Την προηγούμενη εβδομάδα, η αγία μας εκκλησία τίμησε τη μνήμη της μεγαλομάρτυρας και «πανσόφου» Αικατερίνης. Η αγία Αικατερίνη από μικρή κατείχε ένα μεγάλο μέρος γνώσεων ποικίλων επιστημών. Είχε σπουδάσει την ελληνική, ρωμαϊκή και λατινική παιδεία. Κατά τους χρόνους δε του Μαξεντίου, την συνέλαβαν και την βασάνισαν καθώς ήταν χριστιανή. Σε μία δημόσια συζήτηση, στην οποία …

Η φράση αυτή αποτελεί δάνειο από την επιστολή του αγίου Ιγνατίου Θεοφόρου προς τους Σμυρναίους. Έχοντας ισχυρή την αίσθηση, πολύ δε περισσότερο την πίστη, ομολογώ πως αποτελεί τη βάση για το ξεδίπλωμα όμορφων αληθειών, οι οποίες συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του Επισκόπου. Φυσικά, αφορμή των λόγων αυτών αποτελεί μία ξεχωριστή ημέρα για την τοπική μας εκκλησία, …

Υπάρχουν στιγμές, που η εκκλησία δίνει την εντύπωση μιας κλειστής ομάδας. Ανθρώπων με ίδιες πεποιθήσεις, όπου δεν χωράει κάποιος άλλος με διαφορετικές από τις δικές τους. Μία κάστα εκλεκτών, ένα σύνολο ανθρώπων θρησκευόμενων, όπου κυριαρχεί το «εμείς», απουσιάζοντας την ίδια στιγμή το «οι άλλοι». Η σύγχρονη εποχή έχει την τάση να παρουσιάζει ολοένα και περισσότερες …

«Ποιον λυπήθηκε ο θάνατος για τα πλούτη του; Ποιος γλίτωσε από την αρρώστια εξ’ αιτίας των χρημάτων του;». Μεταξύ άλλων, τις παραπάνω σκέψεις εκθέτει ο Μ. Βασίλειος στον εξαίσιο του λόγο «Προς τους πλουτοῦντας». Δράττομαι της ευκαιρίας, να συσχετίσω τους λόγους τούτους με την παραβολή που θα διαβαστεί στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής (Λουκ. 16, …

Είναι πράγματι εξαίσια η ευαγγελική περικοπή της Κυριακής (Λουκ. 8, 41 – 56), η οποία αναφέρεται στην ανάσταση της κόρης του Ιαείρου και στη θεραπεία της αιμορροούσης. Σύμφωνα με το ευαγγελικό ανάγνωσμα, ένας αρχισυναγωγός, ο Ιάειρος, πλησιάζει τον Χριστό και Τον καλεί να ‘ρθει στο σπίτι του, προκειμένου να σώσει την ετοιμοθάνατη μοναχοκόρη του, ένα …

Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα, που θα διαβαστεί την Κυριακή στην εκκλησία, ο Χριστός θεραπεύει τον δαιμονισμένο Γαδαρηνό (Λουκ. 8, 27 – 39). Συμβαίνει όμως κάτι παράδοξο στην ευαγγελική αυτή περικοπή. Ένα «παράδοξο», που συναντάται στις πρώτες κιόλας γραμμές, έχει να κάνει με τη θεότητα του Χριστού. Συγκεκριμένα, ο δαιμονισμένος αναγνωρίζει στον Υιό του Θεού τη θεότητα. …

Έχω την αίσθηση, πως οι Πατέρες αν έρχονταν σήμερα, βλέποντας τους ρυθμούς μα περισσότερο τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν αυτή την εποχή, δεν θα εξόρκιζαν την κοινωνία. Και φυσικά τους ανθρώπους που επιμένουν στην αμαρτία και τι διαστροφή. Πιστεύω πως θα μας εξέπληττε ο λόγος τους και θα προσάρμοζαν το λόγο τους σύμφωνα με τις ανάγκες …

Τα παιδιά από χθες, έχουν το δικαίωμα πλέον με βάση το νόμο, να αλλάξουν το φύλο τους από την ηλικία των 15 ετών. Μία ηλικία ευαίσθητη, όπου το παιδί φέρεται συνήθως παρορμητικά και επιπόλαια, χωρίς να έχει συναίσθηση των επιλογών του, πόσο δε μάλλον των συνεπειών αυτών. Η εκκλησία σέβεται τον άνθρωπο. Και τον σέβεται …

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο απλός λαός γυρίζει την πλάτη του στην εκκλησία. Όχι όμως στον Θεό. Προφανώς, κάποιοι λόγοι υφίστανται, που εμποδίζουν τον άνθρωπο να πλησιάσει τον Χριστό και την εκκλησία. Με μία προσεκτική ματιά, αυτό το γύρισμα της πλάτης, αναζητά την αιτία σ’ εκείνες μόνο τις θεολογικές φωνές που φωνάζουν για …

Οι δύο παραπάνω παραδοχές αντανακλούν δύο σκέψεις. Σκέψεις διαφορετικές, έως και εντελώς ξένες μεταξύ τους. Ο Θεός τελικά τι είναι; Τιμωρός ή αγάπη; Τιμωρεί τον άνθρωπο για τις αστοχίες του ή είναι οικτίρμων; Η απάντηση έρχεται μέσα από την ευαγγελική περικοπή της Κυριακής, που θα διαβαστεί στους ιερούς ναούς (Λουκ. 6, 31 – 36). Η …

Στο ευαγγέλιο που θα διαβαστεί την Κυριακή στους ναούς, περιγράφεται ένα περιστατικό σύμφωνα με το οποίο, ο Χριστός δίδαξε πάνω στο πλοίο του Σίμωνα (Πέτρου) τα πλήθη του λαού και έκανε ένα θαύμα (Λουκ. 5, 1 -11). Ο Πέτρος μόλις κατάλαβε ότι ήταν ο Χριστός, Του είπε «Κύριε, βγες από το πλοίο μου, διότι εγώ …

Εν πρώτοις, αναφορικά με τον τίτλο του άρθρου, δημιουργείται στον αναγνώστη η αίσθηση πως η φράση αυτή αποτελεί ύβρη, καθώς προσβάλλει ανερυθρίαστα το πρόσωπο του Θεού. Με άλλα λόγια, πώς τολμά κάποιος να σκεφτεί πως υφίσταται στον άνθρωπο η δυνατότητα να φάει τον Θεό; Μία άλλη αίσθηση, εντοπίζει στη φράση αυτή ένα παράδοξο γεγονός, αφού …

«Εάν κανείς θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας σηκώσει τον σταυρό του και ας με ακολουθήσει. Διότι όποιος θέλει να σώσει την ζωή του, αυτός θα την χάσει, εκείνος δε που θα χάσει την ζωή του εξ αιτίας εμού και του ευαγγελίου, αυτός θα την σώσει». (Μαρκ. 8, 34 – …

Ήταν Μάρτιος του 2016, όταν ο καθηγητής Φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς, είχε δώσει συνέντευξη στον δημοσιογράφο της Huffington Post, Δημοσθένη Γκαβέα, και μεταξύ των άλλων τόνισε «να ξαναβρούμε τον τρόπο της ελληνικότητας∙ όχι γιατί πρέπει, αλλά για να δούμε εάν μας δίνει πραγματική χαρά ζωής». Παραφράζοντας τους λόγους του καθηγητή και προσαρμόζοντας τους στον παραπάνω τίτλο, …

Ο Θεός δεν είναι κτιστός για να σκοτωθεί, αλλά είναι «αυτοζωή» όπως γράφει ο Γρηγόριος Νύσσης. Επομένως δεν εμπίπτει στα όρια της κτιστής περατότητας, στην οποία υπόκειται κάθε κτιστό δημιούργημα του Θεού, το οποίο γεννάται, παραδίδεται στη φθορά, άρα αλλοιώνεται, άρα και έχει τέλος, καθώς πάλι κατά Νύσση «ἕπεται γάρ κατ’ ἀνάγκην τῷ τόκῳ ὁ …

Την Δευτέρα στις 28 Αυγούστου, στο εξωκλήσι της αγίας Παρασκευής που βρίσκεται σε ένα λόφο της Διάβας Καλαμπάκας, έξω από την περίφραξη του χώρου, ένα σκυλάκι στεκόταν στην πόρτα σαν φύλακας του χώρου. Δεν ήταν όμως ένα ζώο, που απολαμβάνει τη φροντίδα των άλλων, που έχουμε στα σπίτια μας. Ήταν ένα θηλυκό,  μεσαίου αναστήματος, με …

Ποιος; Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στη Σταύρωση; Μα, στη Σταύρωση δίπλα στον Εσταυρωμένο στεκόταν η Θεοτόκος και ο Ιωάννης ο ευαγγελιστής. Πώς βρέθηκε ο Πρόδρομος δίπλα στον Εσταυρωμένο; Αυτό δεν συμβαδίζει με την ευαγγελική παράδοση και, ως εκ τούτου, με τη βυζαντινή εικονογραφία. Κι όμως, υπάρχει ένας πίνακας, όπου ο Ιωάννης ο ευαγγελιστής αντικαθίσταται από …

Υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι ο Nietzsche, που εξήγγειλε τον θάνατο του Θεού, υπήρξε άθεος. Ομολογώ, πως αυτή η άποψη γίνεται εντονότερη στον εκκλησιαστικό χώρο. Δεν είναι όμως το μοναδικό, που αγνοεί ο χώρος αυτός και ειδικά το ιερατείο. Και φυσικά, η ενασχόληση με το φιλοσοφικό του έργο, όλη αυτή η ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του …

Όταν ο Πλάτωνας μιλούσε για την ιδανική Πολιτεία και όταν ο Πλωτίνος ήθελε να την εφαρμόσει στην περιοχή της Καμπανίας, όταν ο Νίτσε χτυπούσε το σαθρό οικοδόμημα της δυτικής εκκλησίας, όταν ο Descartes με μόνη τη λογική αποδείκνυε την ύπαρξη του Θεού, όταν ο Heidegger πάσχιζε να ερμηνεύσει τη μεταφυσική με όρους όμως της μεταφυσικής, …

Φύλαγα τον παραπάνω τίτλο. Και τον φύλαγα για την ημέρα εκείνη κατά την οποία ένας άγιος θα άφηνε τον επίγειο κτιστό κόσμο και θα βάδιζε στη Βασιλεία του Θεού. Εκεί όπου από την 1η Αυγούστου λειτουργεί με τους αγίους στην αγία Τράπεζα της Βασιλείας του Θεού. Και βάζω θαυμαστικό στον τίτλο γιατί όσο κι αν …

Πιστεύω πως αρκούν μερικές λέξεις για να φορτίσουν με συγκίνηση το κλίμα. Και δεν είναι μόνο οι λέξεις, αλλά περισσότερο η εικόνα που δημιουργείται από τις λέξεις. Θέλω να πω, πως το ευαγγέλιο της Κυριακής (Ματθ. 14, 14-22) ξεκινάει με μία συγκίνηση. Ο Χριστός συγκινείται. Βλέπει το πλήθος, την αγωνία του να γιατρευτεί, το σπλαχνίζεται …

Φέτος τον Ιούλιο, συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από το θάνατο του Ρώσου θεωρητικού του αναρχισμού Μιχαήλ Μπακούνιν (1814 – 1876). Όπως τον ανέδειξε η ιστορία, υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες επαναστατικές μορφές του 19ου αιώνα. Βέβαια πρωτεργάτης του αναρχικού κινήματος δεν ήταν ο Μπακούνιν αλλά ένας πάστορας, ο W. Godwin, ο οποίος ξεκίνησε «την απελευθέρωση του …