Τα χείλια ανοίγουν και τεντώνουν λίγο στα δεξιά-αριστερά έτσι που να ξεσκεπάζονται οι οδοντοστοιχίες που απομακρύνονται λίγο η μια από την άλλη. Η κορυφή της γλώσσας ακουμπά στο μέσα μέρος των κάτω κοπτήρων. Η μαλθακή υπερώα κολλάει στα τοιχώματα του φάρυγγα χωρίζοντας έτσι τη στοματική από τη ρινική κοιλότητα. Οι πλευρές της γλώσσας (δεξιά-αριστερά) υψώνονται και ακουμπάνε αντίστοιχα στον ουρανίσκο, ενώ στη μέση σχηματίζεται ένα αυλάκι, αναγκαίο για την προφορά του ‘’σ” ”. Τόσο περίπλοκη είναι λοιπόν η διαδικασία για να υπάρχει σωστή ηχητική παραγωγή του φθόγγου ‘’σ” είναι το δεύτερο δυσκολότερο γράμμα, μέσα το ‘’ρ”. Οπότε καταλαβαίνεται ότι το μικρό σας για να πει σωστά το γραμματάκι ‘’σ” πρέπει να κάνει όλες τις κινήσεις.
Όταν το παιδί προφέρει σωστά το γράμμα ‘’σ” έχει σιγματισμό. Επίσης με τον όρο σιγματισμό εννοούμε τη μη προφορά ή τη λαθεμένη προφορά των φθόγγων ‘’ζ”, ψ(πσ), ξ(κ+σ) και ‘’τσ”.
Οι στιγματισμοί είναι διαφόρων ειδών και οφείλονται σε διάφορες αιτίες.
Οι κυριότεροι στιγματισμοί είναι:
Α) Ο διαδοντικός στιγματισμός
Β) Ο οπισθοδοντικός στιγματισμός
Γ) Ο σιγματισμός του ουρανίσκου
Δ) Ο οδοντοχειλικός σιγματισμός
Ε) Ο ουριστικός σιγματισμός
Ζ) Ο πλάγιος σιγματισμός
Στο διαδοντικό σιγματισμό η κορυφή της γλώσσας βγαίνει από τις σειρές των δοντιών, φωνητικά έχουμε ένα ‘’θ”.
Στον οπισθοδοντικό σιγματισμό η κορυφή της γλώσσας πιέζεται περισσότερο από το κανονικό στο μέσα μέρος των κάτω κοπτήρων, οπότε δεν μπορεί να σχηματιστεί, κατά μήκος της γλώσσας, το απαιτούμενο αυλάκι για να εξέρχεται ομαλά ο αέρας. Πολλές φορές η κορυφή της γλώσσας μένει πίσω και δεν ακουμπάει στους κοπτήρες.
Στο σιγματισμό του ουρανίσκου η κορυφή της γλώσσας, αντί να λάβει την κανονική της θέση, τραβιέται προς τα πίσω και υψώνεται προς τον ουρανίσκο. Το ‘’σ” τότε ακούγεται ‘’sch” ή ‘’ch”.
Στον οδοντοχειλικό σιγματισμό το κάτω χείλος ενώνεται με τους πάνω κοπτήρες. Σ’αυτή την περίπτωση έχουμε παρασιγματισμό το ‘’σ” αντικαθιστάται από το ‘’φ”.
Ο ουριστικός σιγματισμός οφείλεται στο υπερβολικό βαθύ αυλάκι που σχηματίζεται κατά μήκος της γλώσσας. Ο αέρας, που εξέρχεται έτσι, σχηματίζει υπερβολικά συγκεντρωμένο ρεύμα. Ο πλάγιος σιγματισμός μπορεί να είναι αμφίπλευρος, δεξιός ή αριστερός, ανάλογα με την πλευρά που εξέρχεται ο αέρας φωνητικά είναι ο πιο αντιαισθητικός και ενοχλητικός σιγματισμός και η θεραπεία του είναι η πιο μακροχρόνια και δύσκολη.
Εκτός από αυτούς τους σιγματισμούς και οι οι ρινικοί σιγματισμοί, οι οποίοι οφείλονται σε ανωμαλίες της μαλθακής υπερώας.
Ανάλογα με το είδος του σιγματισμού που θα εντοπιστεί επιλέγεται η κατάλληλη θεραπεία.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή το ‘’σ” είναι ένα από τα δυσκολότερα γράμματα γι’αυτό για να βοηθήσετε καλύτερα το παιδί σας θα πρέπει να ακολουθείται τις οδηγίες του λογοπεδικού έτσι ώστε να εξασκείται και στο σπίτι.
Ιωάννα Γ. Ζορμπά
Λογοπαθολόγος – Λογοπέδικος M.sc.
Αθ. Διάκου 28 Τρίκαλα
Τηλ. 24310-37003, 6972694148
