Στα χρόνια της κρίσης, το τοπίο της ελληνικής οικονομίας είναι θολό: η ανεργία καλπάζει, οι φοροεπιδρομές «στραγγαλίζουν» τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες που -αν δε βάλουν λουκέτο- κατά κύματα ταξιδεύουν τα… ΑΦΜ και τις δραστηριότητές τους στη Βουλγαρία, οι νέοι επιστήμονες να μεταναστεύουν σε εργασιακά περιβάλλοντα όπου το πτυχίο και οι ικανότητές τους αναγνωρίζονται και (αντ)αμείβονται ανάλογα.
Κι αν τα παραπάνω μεταφράζονται σε παρόν και μέλλον… ζοφερό για την επιχειρηματικότητα, δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν περιθώρια ανάκαμψης.
Τα κίνητρα και οι ευκαιρίες
Παρά τα εμπόδια και τον δικαιολογημένο φόβο, οι Έλληνες διαθέτουν την κουλτούρα του επιχειρείν. Χαρακτηριστικό είναι το στοιχείο που προκύπτει από την έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα το 2015, με την χώρα μας να βρίσκεται στην πρώτη θέση των χωρών καινοτομίας.
Οι νέοι επιχειρηματίες δεν εκλείπουν. Ιδέες υπάρχουν, η νεανική επιχειρηματικότητα (μέσω των start-ups και όχι μόνον) είδε στην κρίση όχι μόνο αδιέξοδο αλλά και ευκαιρία.Η ενίσχυση των επιχειρηματικών ιδεών από νέους ανθρώπους και η δημιουργία βιώσιμων επιχειρήσεων μέσα από χρηματοδοτικά προγράμματα και την απορρόφηση των ΕΣΠΑ, σε συνδυασμό με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και προγραμμάτων κατάρτισης,οφείλει να είναι ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα.
Ένας ακόμη τομέας που αναπτύσσεται ταχύτατα διεθνώς και στον οποίο πρέπει να δοθεί βάρος και στην Ελλάδα είναι η πράσινη επιχειρηματικότητα, όπως και η ενθάρρυνση της γυναικείας επιχειρηματικότητας,που κερδίζει έδαφος σιγάσιγά και εισέρχεται στον χώρο δυναμικά.
Ένας παράγοντας που διευκολύνει την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεώνείναι οι νέες τεχνολογίες. Παρ’ ότι η χώρα μας υστερεί σε δαπάνες στην έρευνα και ανάπτυξη, στην ελληνική επιχειρηματική πρακτική υπάρχουν παραδείγματα επιτυχούς απορρόφησης, προσαρμογής και διάχυσης της τεχνολογίας.
Πολλές επιχειρήσεις που επέλεξαν να καινοτομήσουν μέσα στην κρίση βγήκαν κερδισμένες, καθώς επανατοποθέτησαν δυναμικά τον εαυτό τους με ανανεωμένους όρους στην αγορά και στον χώρο ανταγωνισμού τους.
Η ευθύνη και ο ρόλος του κράτους
Βασικά εμπόδια στην καινοτομία είναι τα λεγόμενα «εξωτερικά», που περιλαμβάνουν την έλλειψη υποδομής, την έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας, τα μη κατάλληλα εκπαιδευτικά συστήματα και συστήματα κατάρτισης, παθογένειες που χαρακτηρίζουν διαχρονικά την ελληνική περίπτωση.
Η κρίση ξεγύμνωσε τις μακρόχρονες δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας που εμποδίζουν την παραγωγικότητα, όπως η δομή της -που αποθαρρύνει τις επενδύσεις-, ο διογκωμένος και μη αποδοτικός δημόσιος τομέας, η δομή της αγοράς εργασίας που περιορίζει την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και η ευρεία εξάπλωση της παραοικονομίας.
Από το 2007 και έπειτα, η οικονομική δραστηριότητα βρίσκεται σε συνεχή συρρίκνωση. Το αίσθημα αβεβαιότητας, κινδύνου και ανασφάλειας είναι υψηλό, οι συνθήκες της αγοράς μεταβάλλονται συνεχώς, οι ρυθμοί λειτουργίας της κοινωνίας διαταράσσονται, η παραγωγή και η κατανάλωση μειώνονται, οι ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις περιορίζονται σημαντικά, τα προβλήματα ρευστότητας στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις εντείνονται και η ύφεση μετατρέπεται ραγδαία σε κρίση απασχόλησης…
Μέσα σε ένα τέτοιο ασφυκτικό περιβάλλον, το κράτος καλείται να βρειαπαντήσεις…
Η παραγωγική επανάσταση
Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε στην χώρα μας ένα ουσιαστικό μεσομακροπρόθεσμο εθνικό στρατηγικό πλάνο για την ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της δημιουργίας των κατάλληλων συνθηκών προς αυτόν τον σκοπό, απαιτούνται ριζικές αλλαγές στο γενικότερο θεσμικό πλαίσιο οι οποίες θα εξασφαλίσουν ένα ελκυστικό οικονομικό περιβάλλον.
Κρίνεταιέτσι επιτακτική η υιοθέτηση δράσεων που θα οδηγήσουν τη χώρα σταδιακά από την ύφεση και τη λιτότητα, σε μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Αυτό που χρειάζεται είναι οργάνωση, δημιουργία ευκαιριών, προσέλκυση επενδύσεων και κυρίως ολική αναδιάρθρωση του μοντέλου της παραγωγικής διαδικασίας. Για την «παραγωγική ανασυγκρότηση» έχει γίνει πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια. Για δημιουργηθούν νέες -σταθερές- θέσεις εργασίας, χρειάζεται μια «παραγωγική επανάσταση», ως απάντηση στην αναδιανομή της φτώχειας και της ανέχειας.
Για να γίνει πράξη, πρέπει να προχωρήσουμε σε μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και της άδικης φορολογίας, γρήγορη απονομήδικαιοσύνης, ανοικτές τράπεζες με χρηματοδοτήσεις σε υγιείς κι εξωστρεφείς παραγωγικές δυνάμεις, μείωση των τιμών των παραγωγικών συντελεστών.Στόχος της νέας αναπτυξιακής πολιτικής θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και η άρση των καθημερινών εμποδίων, με βασικότερο την εξάλειψη της γραφειοκρατίας.
Ο καλύτερος τρόπος να ξεπεραστεί με επιτυχία η οικονομική κρίση είναι η ανάδυση μιας «επιχειρούσας κοινωνίας», που θα στηρίζεται στη γνώση, τη δημιουργικότητα και την τόλμη. Αν το κράτος, μαζί με την ευρηματικότητα του σκληραγωγημένου ιδιωτικού τομέα, βάλει το χεράκι του ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο και αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη, η Ελλάδα θα μπορεί να ατενίζει ξανά το μέλλον της με πιο… ζωντανά χρώματα.
Του Κωνσταντίνου Γ. Νούσιου, Δικηγόρου, Θεμ. Αντιπεριφερειάρχη Θεσσαλίας
