Παρά τις επιμέρους ιδιαιτερότητες, που μπορεί να υπάρχουν σε διάφορες Χώρες, με χαρακτηριστική περίπτωση την Ελλάδα, όπου, στις αντικειμενικές στρεβλώσεις του Ελληνικού περιφερειακού καπιταλισμού, έχουν προστεθεί και αυτές, που οφείλονται στον παρασιτισμό και τον μαυραγοριτισμό της Ελληνικής οικονομικής ολιγαρχίας και της ενσωμάτωσης σ’ αυτήν την ιδεολογία και λογική του πολιτικού συστήματος, δημιουργώντας, έτσι, ένα ιδιότυπο κλεπτοκρατικό «τέρας», η εμβάθυνση και η αποκάλυψη των πραγματικών αιτιών της παγκόσμιας κρίσης οδηγεί στο στέρεο συμπέρασμα ότι, ο «ανεμοστρόβιλος», που παρασέρνει τον πλανήτη στο διάβα του, είναι η μετεξέλιξη και η μετάλλαξη του καπιταλισμού, σε ένα ανεξέλεγκτο, «μανιακό» και επικίνδυνο σύστημα.
Η μεγάλη και συνεχής κρίση, που υπάρχει σε διεθνές επίπεδο, έχει πλέον καταστεί σε όλους προφανές, ότι δεν έχει συγκυριακό χαρακτήρα, που προέκυψε από τυχαίους παράγοντες και αναστρέψιμες πολιτικές, αλλά αποτελεί μία δομική κρίση του κυρίαρχου σήμερα παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού συστήματος. Η κρίση αυτή έχει την αφετηρία της στην σοβαρή κρίση κεφαλαιακής υπερσυσσώρευσης, που εκδηλώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και, με κάποιες διακυμάνσεις, κορυφώθηκε με την τεράστια κρίση και ύφεση το Καλοκαίρι του 2008 στην μητρόπολη του καπιταλισμού, τις Η.Π.Α.
Πρόκειται, δηλαδή, για μια κρίση, που δεν προέρχεται απλώς από την ανεπαρκή ανάπτυξη των Χωρών της περιφέρειας του καπιταλισμού και του Τρίτου και Τετάρτου Κόσμου, όπου παρατηρούνται εξαιρετικά εκρηκτικές αρνητικές συνέπειες, αλλά κυρίως από την ανεξέλεγκτη και ανορθολογική ανάπτυξη του κεφαλαίου, στον ίδιο τον πυρήνα του ανεπτυγμένου μητροπολιτικού καπιταλισμού, αποτελώντας, έτσι, θεμελιακή κρίση του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.
Είναι αλήθεια ότι, τόσο η υποκατανάλωση (η ανεπαρκής, δηλαδή, ζήτηση), όπως και η συμπίεση του κέρδους από αυξήσεις μισθών και η βελτίωση της θέσεως των εργαζομένων στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές Χώρες, μπορεί να αποτελούν επιμέρους εκδηλώσεις, τροφοδοτώντας περιστασιακά την γενικότερη κρίση, αλλά δεν αποτελούν την θεμελιακή αιτία αυτής της μεγάλης κρίσης.
Η σημερινή σφοδρή καπιταλιστική κρίση, η οποία εμφανίστηκε στις Η.Π.Α. τον Οκτώβριο του 2008 και συνεχίζεται αμείωτη και αυξανόμενη, είναι η χειρότερη κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και όλα τα σημάδια δείχνουν ότι το γηρασμένο καπιταλιστικό σύστημα αδυνατεί να εξέλθει ομαλά από αυτήν. Υπάρχουν, μάλιστα, οικονομολόγοι μεγάλου βεληνεκούς, όπως ο Γκαλμπρέηθ, που υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός ποτέ, ουσιαστικά, δεν ξεπέρασε την κρίση του ’29. Η αδυναμία νέας οικονομικής άνθισης και αποτελεσματικής αυτοεπέκτασης του κεφαλαίου προσιδιάζει με την σφορδή κρίση του 1929, όπου τότε, λόγω της αδυναμίας του καπιταλιστικού συστήματος να εξέλθει από την ύφεση, οδηγηθήκαμε στην μορφή του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, όπου το Κράτος ανέλαβε τον κεντρικό ρόλο της κεφαλαιακής συσσώρευσης σε εθνικό επίπεδο. Αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με τους, τότε, επικρατούντες αποκλεισμούς των επί μέρους εθνικών κεφαλαίων και αστικών τάξεων από τις Συνθήκες, που υπογράφηκαν μετά τον τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και το αποικιοκρατικό σύστημα, αποτέλεσαν την βασική αιτία του καταστρεπτικού για την ανθρωπότητα Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η διαφορά σήμερα με εκείνη την περίοδο είναι ότι, ναι μεν, δεν υφίσταται αποικιοκρατικοί αποκλεισμοί στα εθνικά κεφάλαια, λόγω της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, πλην όμως, η γιγάντωση του πολυεθνικού κεφαλαίου σε παγκόσμιο επίπεδο και η υπερδιόγκωση του χρηματιστικού κεφαλαίου έναντι του βιομηχανικού και του εμπορικού και η ιδιοποίηση αυτού από μικρές ολιγαρχικές ομάδες, έχουν δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για την παγκόσμια χρηματιστική «δικτατορία» φεουδαρχικού τύπου. Η μετεξέλιξη αυτή του καπιταλισμού σε χρηματοπιστωτικό «ζόμπι», όπως το αποκάλεσε ο σπουδαίος μαρξιστής Κρις Χάρμαν, απειλεί, πλέον, όχι μόνο τις εκμεταλλευόμενες τάξεις, αλλά ολόκληρες τις κοινωνίες και τον ίδιο τον πλανήτη.
Η βαθύτερη, συνεπώς, αιτία της σημερινής κρίσης πηγάζει από την τάση του καπιταλισμού προς μείωση του μέσου ποσοστού κέρδους, από το νόμο, δηλαδή, της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, που ο Καρλ Μαρξ ανέπτυξε έξοχα και ανέλυσε στο «Κεφάλαιο». Η πτωτική αυτή τάση του ποσοστού κέρδους αντανακλά μια υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου (το οποίο δεν επενδύεται σε παραγωγικούς σκοπούς), η οποία, με τη σειρά της, οφείλεται στον ισχυρό ανταγωνισμό του κεφαλαίου, που οδηγεί σε μια διαρκή εκμηχάνιση της παραγωγής και μια αυξανόμενη υποκατάσταση της ζωντανής εργασίας από σταθερό κεφάλαιο. Η σοβαρή αυτή κρίση στην κερδοφορία του κεφαλαίου, που εκδηλώνεται από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και μετά, οδήγησε στην γενίκευση και κυριαρχία των πολιτικών του νεοφιλελευθερισμού και σε μια αυξανόμενη χρηματιστικοποίηση της οικονομίας και επέκταση της κερδοσκοπίας, μέσα στο πλαίσιο της επιθετικής παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου.
Του Γεωργίου Παπασίμου
Δικηγόρου
Μέλους Πολιτικής Γραμματείας του «ΠΡΑΤΤΩ»
Site: https://www.gpapasimos.gr/
Twitter: @PapasimosG
