Το 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων, έχοντας υπόψη την με αριθμό 129887/Γ2/2-12-2011 απόφαση του ΥΠΔΒΜΘ, πραγματοποίησε ημερήσια εκπαιδευτική επίσκεψη των μαθητών/τριών της Α΄ Τάξης στα Γιάννενα στις 27-4-2015, ημέρα Παρασκευή. Ο προβλεπόμενος αριθμός συμμετεχόντων μαθητών ήταν 62 με 4 συνοδούς καθηγητές: κ. Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογο-ιστορικό, Δ/ντρια και αρχηγό της εκδρομής, κ. Σιούλα Αφροδίτη, φιλόλογο, κ. Ψάλλα Αθανασία, καθηγήτρια Γερμανικών και κ. Αβέλλα Χάιδω, Θεολόγο. Το Εκπαιδευτικό μας Πρόγραμμα με το οποίο συνδέθηκε, επιστημονικά και παιδαγωγικά, η εκπαιδευτική μας περιήγηση στα Γιάννενα είχε σχέση με τα Μουσεία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής τους.
Αναχωρήσαμε την Παρασκευή, 27 Απριλίου 2015 από το χώρο του σχολείου για την πόλη των Ιωαννίνων. Η άφιξή και η παραμονή μας στα Γιάννενα περιλάμβανε περιήγηση στο Κάστρο, ξενάγηση στο Βυζαντινό και Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο, φωτογράφιση της παλιάς πόλης, των ιστορικών της κτιρίων και της παραλιμνίου περιοχής.
Η ζωντανή καστροπολιτεία έμοιαζε με σκηνικό από άλλη εποχή, παραδοσιακά κτίρια και αναπάντεχες χρωματιστές πινελιές, ιδιαίτερα καφέ αλλά και σημαντικά μουσεία. Έξω από τα τείχη, περπατήσαμε στον παραλίμνιο δρόμο, απολαμβάνοντας τους κωπηλάτες που προπονούνται στην Παμβώτιδα και τα καραβάκια που γλιστρούσαν αθόρυβα στα νερά.. Περιηγούμενοι στους ιστορικούς λόφους των Ιωαννίνων και στο κάστρο του Ιτς Καλέ που περιέχει το Φετιχιέ Τζαμί, τον τάφο του Αλή Πασά και το Βυζαντινό Μουσείο όπως και την αίθουσα έκθεσης Αργυροχρυσοχοΐας, θυμηθήκαμε τους στίχους του Μιχάλη Γκανά για τα Γυάλινα Γιάννινα και τα Μαλαματένια…
Το Βυζαντινό Μουσείο που θαυμάσαμε για την επιβλητική, παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, εξωτερική και εσωτερική δομή στεγάζεται σε κτίριο που ανοικοδομήθηκε στα ερείπια του σεραγιού του Αλή -Πασά, και καταστράφηκε ολοκληρωτικά αργότερα από πυρκαγιά. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1995 με σκοπό να διαφυλάξει τα ευρήματα της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου, που χρονολογικά καλύπτουν την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Επίσης, εκτός από την έκθεση των συλλογών του, αποτελεί και πολιτιστικό κέντρο, αφού φιλοξενεί μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, περιοδικές εκθέσεις. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά, ευρήματα από την Άρτα, κεραμικά, βιβλία, χριστιανικές εικόνες και αξιόλογη συλλογή αργυροχρυσοχοΐας.
Το τέμενος του Ασλάν Πασά σήμερα στεγάζει το τριπλό Δημοτικό Εθνολογικό Μουσείο με Ελληνικό Τμήμα, Εβραϊκό Τμήμα και Μουσουλμανικό τμήμα. Βρίσκεται στην Ακρόπολη των Ιωαννίνων εντός του Κάστρου, που χτίστηκε το 1618 από τον Ασλάν πασά. Στο Μουσείο εκτίθενται τοπικές ενδυμασίες, υφαντά, ξυλόγλυπτα, είδη αργυροχοΐας και άλλα, ενώ το έκθεμα που ξεχωρίζει είναι το Δαμασκηνό σπαθί του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Επίσης στον περίβολο του μουσείου σώζονται τάφοι επιφανών Τούρκων, καθώς επίσης και ο τάφος του Ασλάν πασά. Ακόμη έξω από το Μουσείο βρίσκονται κανόνια και μπαρουτόμπαλες-μπομπάρδες της εποχής εκείνης.
Το μουσείο Φωτίου Ραπακούση βρίσκεται στο κτιριακό συγκρότημα του Τεμένους Ασλάν Πασά, στη βορειοδυτική ακρόπολη του κάστρου των Ιωαννίνων. Ο Δήμος Ιωαννιτών, με αμοιβαία σχέση παραχώρησης μεταξύ αυτού και του συλλέκτη, φιλοξενεί τη συλλογή στους χώρους του, από το 2000. Το ενέταξε έτσι στο πολιτιστικό δυναμικό του και λειτουργεί σήμερα παράλληλα με το Δημοτικό Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται μέσα στο Ασλάν Τζαμί. Ολόκληρη η συλλογή περιλαμβάνει 6.000 αντικείμενα, που κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: Όπλα με τα εξαρτήματά τους, κοσμήματα του 18ου και του 19ου αιώνα, διάφορα, κεραμικά (ισλαμικής τέχνης, αγγειοπλαστικής τέχνης του ελληνικού χώρου).
Θαυμάσαμε επίσης μέσα στην ανοιξιάτικη φύση τον ερειπιώνα του κάστρου, απολαμβάνοντας τα γοητευτικά αισθητικά του χαρακτηριστικά όπως αποτυπώνονται στην Οθωμανική Βιβλιοθήκη ( μη επισκέψιμο εγκαταλελειμμένο κτίριο), στην οικία του Χουσείν Ματέι ή οικία του Δεσπότη, στο Οθωμανικό τέμενος του Βελή Πασά. Και καταλήγοντας στην παλιά αγορά και στο εμπορικό κέντρο όπου συνυπήρχαν, για πολλά χρόνια, οι τρεις θρησκευτικές εθνότητες της πόλης, Χριστιανοί, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι πήραμε αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά μαθήματα βιωμένης αυτοκρατορικής πολυπολιτισμικότητας…
Στο ιστορικό κέντρο που εκτείνεται περιμετρικά του κάστρου και διεκδικεί έντονα τη θέση του στην καθημερινότητα της πόλης, με νέα αγαπημένα σημεία να ξεφυτρώνουν σε στοές και διατηρητέα κτίρια, ανηφορίσαμε την «ασημένια» οδό Αβέρωφ προς το σύγχρονο κέντρο και περνώντας το Ρολόι στην κεντρική πλατεία, καταλήξαμε σε παραδοσιακές ταβέρνες, μοντέρνα εστιατόρια και, βέβαια, τα πολυάριθμα τσιπουράδικα που συνθέτουν το γευστικό τοπίο της πόλης. Δοκιμάσαμε παραδοσιακές ηπειρώτικες πίτες και γιαννιώτικο μπακλαβά στα καφέ-ζαχαροπλαστεία της πόλης και ενωθήκαμε με τον φοιτητόκοσμο, που χαρίζει στην πόλη το νεανικό της παλμό.
Μετά το μεσημεριανό μας γεύμα δίπλα στην ήρεμη λίμνη της Παμβώτιδας, μεταβήκαμε στη Δωδώνη για ξενάγηση στα αρχαία μας μεγαλεία: το υποβλητικό μαντείο και το εκπληκτικό αρχαίο θέατρο. Έτσι, μετά τα Γιάννενα που μας άφησαν την αίσθηση μιας μικρογραφίας επαρχιώτικης Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης, η οπτική και πνευματική μας επαφή με τα επιβλητικά μνημεία της αρχαίας, ακμάζουσας Ηπείρου μας έπεισε, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, για τις ποικίλες όψεις της Ιστορίας της περιοχής.
Μετά την επιστροφή μας στα Γιάννενα για απογευματινή βόλτα στην κεντρική περιοχή της λίμνης και το καταλάγιασμα της έντασης και του δημιουργικού ξαφνιάσματος από την εξάσκηση της παρατηρητικότητάς μας στη λήψη φωτογραφιών ποικίλων οπτικών γωνιών και εκφάνσεων τοπίων, αστικών και φυσικών, αναχωρήσαμε γεμάτοι θεσπέσιες εικόνες για τα Τρίκαλα, αφού όλοι οι στόχοι, όλες οι τοποθεσίες της εκπαιδευτικής μας εκδρομής «ενσαρκώθηκαν» με αντίστοιχες στάσεις και περιηγήσεις, οι οποίες λειτούργησαν ως μέσα μάθησης από το διαδίκτυο που τις πρωτοσυναντήσαμε, στη βιωμένη ταξιδιωτική εμπειρία… Γιατί οι εκπαιδευτικές εκδρομές ως ευκαιρίες αξιοποίησης των άτυπων σχολικών πρακτικών στο πλαίσιο του πολιτισμικού, γλωσσικού και ψηφιακού γραμματισμού μπορούν να προσφέρουν «νοστιμιά» και μια άλλου είδους κοινωνικότητα στη σχολική καθημερινότητα.
Γράφει η Αμαλία Κ. Ηλιάδη, Φιλόλογος-Ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων
