Το βιβλίο «Το παλιό σχολειό» παρουσιάζει την ιστορία της εκπαίδευσης στη μεταπολεμική Ελλάδα. Είναι ένα βιβλίο που ξυπνά μνήμες στους μεγαλύτερους, που έζησαν πολλά από τα κομμάτια αυτής της ιστορίας ή έμαθαν τη σχολική ζωή της εποχής εκείνης από διηγήσεις των γονιών τους. Πιστεύω πως η όλη σύνθεση του βιβλίου το κάνει προσεγγίσιμο και στις δυο κατηγορίες αναγνωστών: ανηλίκους και ενηλίκους. Τα παιδιά μαθαίνουν πράγματα που ούτε καν φαντάζονται ότι συνέβαιναν και οι ενήλικες «ταξιδεύουν» στο τρυφερό παρελθόν, αφού τα βιώματα της σχολικής ζωής σφραγίζουν τον καθένα μας στη μετέπειτα πορεία του.
Το εν λόγω βιβλίο μοιάζει με συναρπαστικό «ταξίδι» προκειμένου να «στηθεί» ένα μουσείο, όμως ένα μουσείο της εκπαίδευσης όπου καταγράφεται συστηματικά η μεταπολεμική ιστορία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα με ενδιαφέροντα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν από τις συγγραφείς κατά τη διάρκεια αυτής της ερευνητικής τους πορείας, ώστε ο αναγνώστης και ο πολύς κόσμος να μπορεί να γίνει κοινωνός αυτών των γνώσεων.
Οι συγγραφείς, έχοντας ιδρύσει Μουσείο Μαθητικής Ζωής στο σχολείο τους, το μοναδικό που υπάρχει στην Αττική, αποτύπωσαν και σε βιβλίο την πολύτιμη εμπειρία τους. Το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιστορικό, αφού αναφέρεται σε δράσεις και γεγονότα που αφορούν στο πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής ενός λαού, την εκπαίδευση. Δηλαδή τον τρόπο, τον τόπο, τα πρόσωπα, όλα όσα συνέβαλαν, ώστε να εκπαιδευτούν τα παιδιά της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Η συγγραφή του βιβλίου στηρίχτηκε σε μαρτυρίες ανθρώπων της εκπαίδευσης, αλλά και απλών ανθρώπων, που έζησαν εκείνη την εποχή. Οι συγγραφείς του κατέγραψαν τα κειμήλια ψυχής που τους εμπιστεύτηκαν και θέλησαν να τα παραδώσουν στις επόμενες γενιές ως παρακαταθήκη. Υπό το πρίσμα αυτό το «Παλιό σχολείο» μπορεί να θεωρηθεί και ιστορικό βιβλίο. Πράγματι, κάποιες από τις εικόνες του φαντάζουν ξένες προς τα παιδιά, αφού δε γνωρίζουν το εκπαιδευτικό σύστημα, το σχολικό περιβάλλον, την ανέχεια εκείνης της εποχής. Για να αντισταθμιστεί ο παράγοντας αυτός, οι συγγραφείς φρόντισαν να κάνουν τις περιγραφές τους μέσα στο κείμενο όσο πιο ζωντανές γινόταν, ευελπιστώντας πως ο συνδυασμός φωτογραφίας και περιγραφής θα βάλει σε λειτουργία το μοχλό της ενσυναίσθησης. Είναι σίγουρο πως ορισμένες από τις διάφορες μορφές τιμωρίας του παλιού παιδαγωγικού συστήματος, τραυμάτιζαν τον ψυχικό κόσμο των μαθητών. Σήμερα, δυστυχώς, έχουμε οδηγηθεί στο άλλο άκρο και τα άκρα θεωρούνται αρνητικά. Η σημερινή ατιμωρησία, που συνηθίζει τα παιδιά σε συμπεριφορές και στάσεις ζωής χωρίς κανόνες και συνέπειες, είναι εξίσου βλαπτική. Η σωστή στάση βρίσκεται κάπου στη μέση. Απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι αρκετοί από εκείνους τους μαθητές όχι μόνο σπούδασαν, αλλά διέπρεψαν ως λαμπροί επιστήμονες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Μετά από χρόνια πολέμου και καταστροφών η χώρα μας δε διέθετε ούτε υποδομές ούτε έμψυχο δυναμικό, για να καλύψει τις μαθησιακές ανάγκες των παιδιών της. Έστω όμως και με τα ελάχιστα που διέθετε κατόρθωσε σημαντικά πράγματα. Πάρα πολύ σημαντικές είναι και οι μαρτυρίες που παρατίθενται και έχουν την αξία τους, γιατί προέρχονται από προσωπικά βιώματα. Εκείνο που διακρίνει κανείς στις μαρτυρίες είναι η νοσταλγία, που υποφώσκει για κείνα τα χρόνια, όπως κι αν τα έζησε κανείς. Οι εικόνες, οι οποίες είναι πάρα πολλές, αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες μιας εποχής, που ωστόσο οι μαθητές, αν και ξυπόλυτοι, ανταποκρίνονταν στο κάλεσμα της μάθησης. Πολλές απ’ τις εικόνες που ανήκουν σε προσωπικά αρχεία ιδιωτών είναι στ’ αλήθεια συγκλονιστικές. Και μας προβληματίζει το γεγονός ότι, παρά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες, οι εποχές εκείνες ανέδειξαν πνευματικούς ανθρώπους, που διέπρεψαν στη συνέχεια και πρόσφεραν πολλά στο κοινωνικό σύνολο. Το συμπέρασμα αξιοπρόσεκτο: ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες το πνεύμα είναι πρόθυμο.
Οι μαρτυρίες του βιβλίου είναι το δυνατό του σημείο καθώς προέρχονται από ανθρώπους του πνεύματος, αλλά και από απλούς ανθρώπους, που έζησαν όλα αυτά ως παιδιά της φτωχής και ταλαιπωρημένης Ελλάδας. Το μήνυμά του είναι ότι ο άνθρωπος έχει μέσα του δυνάμεις ανεξάντλητες, που ούτε κι ο ίδιος γνωρίζει, και ότι με μόχθο και καθημερινό αγώνα καθετί μπορεί να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες του.
Μέσα από το εξαιρετικό αυτό βιβλίο δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει ο αναγνώστης το παρελθόν της σχολικής ζωής, για να μπορεί να κρίνει και να συγκρίνει τις εποχές. Να «οσμιστεί» την ατμόσφαιρα της εποχής, να συνειδητοποιήσει ότι όσα έχει σήμερα δεν ήταν άλλοτε δεδομένα και να μάθει ότι το χτες του παππού και της γιαγιάς του είναι το δικό του σήμερα, κι αν θελήσει, μπορεί να το κάνει καλύτερο.
