Μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα με θέμα “Παιδιά με ειδικές ανάγκες σε μια τυπική τάξη – Μια βιωματικής προσέγγιση” για τους Εκπαιδευτικούς Φυσικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Τρικάλων πραγματοποιήθηκε χθες το πρωί στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του “Κέντρου Ιστορίας και Πολιτισμού της εταιρείας Κλιάφα”.Την ημερίδα διοργάνωσε η Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής κα Δήμητρα Σακοράφα, που ήταν και ο εμπνευστής αυτής της εκδήλωσης που σκοπός της ήταν να μυηθούν οι Εκπαιδευτικοί Φυσικής Αγωγής στη διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος για μαθητές με αναπηρίες και να δημιουργηθεί μια καλύτερη σύνδεση ανατροφοδότησης γνώσεων των εκπαιδευτικών με την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Στην αρχή της εκδήλωσης η κα Σακοράφα αφού ευχαρίστησε όλους τους παριστάμενους εκπαιδευτικούς τόνισε πως η παρουσία τους δείχνει την ευαισθησία, την ευθύνη, το ενδιαφέρον και την αγωνία όλων τους για την σωστή και αποτελεσματική εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρίες και την παραδοχή πως η ειδική αγωγή δεν αποτελεί πλέον υπόθεση των λίγων που υπηρετούν στα ειδικά σχολεία, αλλά όλων των εκπαιδευτικών. Η ενσωμάτωση των παιδιών με αναπηρία στο κοινό σχολείο, είπε, αποτελεί σοφή επιλογή και δείγμα μιας ανώτερης κοινωνίας. Ωστόσο αποτελεί πρόκληση για τον εκπαιδευτικό ο οποίος καλείται να χειριστεί τα παιδιά αυτά και η γνώση θεμάτων ειδικής αγωγής θα αποτελεί προϋπόθεση ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού.
Αποφάσισε δε να αναλάβει την πρωτοβουλία διοργάνωσης αυτής της ημερίδας διότι στα 34 χρόνια ως εκπαιδευτικός πάντα την προβλημάτιζε ένα πράγμα. Πως μπορεί ένας εκπαιδευτικός Φ.Α. Να αντιμετωπίσει τις ιδιαίτερες απαιτήσεις και ανάγκες αυτών των μαθητών, χωρίς η ίδια του η προσπάθεια να γίνει υποσυνείδητη επιβεβαίωση της διαφορετικότητάς τους; Πως μπορεί να διαχωρίσει εκπαιδευτικά αυτούς τους μαθητές χωρίς ταυτόχρονα να τους διαχωρίζει κοινωνικά; Είναι κάτι τέτοιο εφικτό; Aυτό ήταν το πιο δύσκολο σημείο στο χειρισμό αυτών των παιδιών. Γι’ αυτό και έκανε την ημερίδα για να έχουν οι εκπαιδευτικοί Φ.Α. τα εφόδια της επιστήμης της ειδικής αγωγής, της παιδοψυχολογίας, της ιατρικής και γι’ αυτό τον σκοπό προσκάλεσε ως εισηγητή τον Δημήτρη Κοκαρίδα, καθηγητή Φ.Α.-Ειδικής Αγωγής και μέλος Ε.Ε.Δ.Ι.Π. ΤΕΦΑΑ Τρικάλων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο οποίος κατά καιρούς έχει δημοσιεύσει εργασίες του σε διεθνή περιοδικά πάνω στον τομέα της ειδικής φυσικής αγωγής, έχει γράψει 4 βιβλία που αφορούν την άσκηση ατόμων με αναπηρία και έχει κάνει σχετικές παρουσιάσεις σε συνέδρια, σεμινάρια και ημερίδες.
Στην εισήγησή της η κα Σακοράφα αναφέρθηκε στον ρόλο της Φυσικής Αγωγής ως μέσο ενσωμάτωσης των μαθητών με αναπηρίες και τόνισε ότι η ισότητα στην παρεχόμενη σχολική εκπαίδευση πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους τους μαθητές και ιδιαίτερα για τους μαθητές με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ώστε να προστατεύονται από τον κοινωνικό αποκλεισμό και την ανεργία.
Η κα Σακοράφα μεταξύ άλλων τόνισε και τα παρακάτω:
Ο όρος “προσαρμογή” στη Φυσική Αγωγή (προσαρμογή της Φυσικής Αγωγής στην ατομική ιδιαιτερότητα) αναπτύχθηκε στις δεκαετίες του 1960 και 1970 ως αποτέλεσμα του αυξανόμενου ενδιαφέροντος παροχής ίσων ευκαιριών σε όλους τους ανθρώπους, ώστε να συμμετέχουν σε προγράμματα άσκησης, ανεξάρτητα από το επίπεδο των ικανοτήτων τους.
Στην Ελλάδα η σχολική ενσωμάτωση θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 2817 περί ειδικής αγωγής και προβλέπει τη συμμετοχή των παιδιών με αναπηρίες στη “γενική” σχολική τάξη με παράλληλη στήριξη από εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής. Η υπόθεση ότι αν τοποθετηθούν μαθητές με αναπηρία σε τυπικές τάξεις, θα δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για δημιουργία θετικών αλληλεπιδράσεων και σχέσεων ανάμεσα σε όλους τους μαθητές, αποτελεί ίσως τον ακρογωνιαίο λίθο για τη φιλοσοφία της σχολικής ενσωμάτωσης.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την σχολική ενσωμάτωση μαθητών με αναπηρίες στη γενική εκπαίδευση και έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα και που μπορεί να καθορίσουν την αποτελεσματικότητά της είναι:
– Η κατάλληλη προετοιμασία των εκπαιδευτικών
– Η κατάλληλη προετοιμασία και προσαρμογή του υπάρχοντος αναλυτικού προγράμματος που κατευθύνει τους στόχους αλλά και τη διδακτική μεθοδολογία της εκπαίδευσης
– Η καταλληλότητα των χώρων του σχολικού περιβάλλοντος και η ύπαρξη υποστηρικτικού εξοπλισμού και προσαρμοσμένων διδακτικών μέσων
– Οι στάσεις όλων όσων εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με την εκπαίδευση απέναντι στην προοπτική ενσωμάτωσης μαθητών/τριών με αναπηρίες στα γενικά σχολεία
Ο ρόλος της φυσικής αγωγής στη διαδικασία ενσωμάτωσης αποδεικνύεται σημαντικός, καθώς το μάθημα προσφέρεται για ποικίλες ευκαιρίες συνεργασίας και δημιουργικότητας ανάμεσα σε όλους τους μαθητές, μέσα από ομαδικές δραστηριότητες και παιχνίδια που προάγουν τον αλληλοσεβασμό και την αποδοχή της ατομικής διαφορετικότητας.
Οι μαθητές δημοτικού σχολείου, όπως δείχνουν οι έρευνες, έδειξαν μια αρκετά θετική στάση απέναντι στην προοπτική να δεχθούν ένα συμμαθητή τους με αναπηρία να συμμετέχει στο μάθημα της φυσικής αγωγής μαζί τους. Καμία υποομάδα μαθητών δεν έδειξε να διαφωνεί με το υποθετικό σενάριο να συνυπάρχει στο μάθημα της Φ.Α. με κάποιο συνομήλικό τους με αναπηρίες.
H φυσική επαφή από μόνη της δεν είναι αρκετή για να βελτιώσει τις στάσεις, αλλά ενδέχεται να οδηγήσει και σε αρνητικά αποτελέσματα αν το περιβάλλον συνύπαρξης δεν είναι κατάλληλα δομημένο. Χρειάζονται να σχεδιάζονται οργανωμένα προγράμματα που να ευνοούν τη συνεργασία ανάμεσα σε ομάδες παιδιών διαφορετικών ικανοτήτων.
Πέρα από τις νοητικές και φυσικές ικανότητες, αυτό που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη είναι το πνεύμα και η διάθεση του κάθε ανθρώπου να γίνεται καλύτερος. Υποχρέωση όλων είναι να δοθούν όλα τα απαραίτητα εφόδια σε κάθε άτομο με αναπηρίες, για να ενσωματωθεί στο κοινωνικό σύνολο και να γίνει ο καλύτερος άνθρωπος που μπορεί να γίνει σύμφωνα με τις δυνατότητές του.
Οι αδυναμίες στη λήψη της γνώσης που τυχόν μπορεί να παρουσιάζουν ομάδες μαθητών είναι μια εύκολη δικαιολογία, ένα άλλοθι για εκείνον που ψάχνει λόγους να μην εμπλακεί σε αυτήν τη διαδικασία. Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν. Μπορεί κάποια από αυτά να χρειάζονται άλλες μεθόδους, μέσα ή να έχουν πιο αργούς ρυθμούς μάθησης, αλλά μπορούν να μάθουν. Άρα πρέπει να έχει και ανάλογη πίστη ο εκπαιδευτικός.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Μετά την εισήγηση της κ. Σακοράφα έγινε από τον κ. Δ. Κοκαρίδα η παρουσίαση του εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος, μια λεπτομερής γραπτή έκθεση – αξιολόγηση που δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τον καθηγητή φυσικής αγωγής να ανταπεξέλθει στην διδασκαλία του παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες/αναπηρία που συναντά στην τάξη του. Δίνει σαφείς οδηγίες αξιολόγησης αλλά και βοηθά να διαμορφωθεί ένα παρεμβατικό πρόγραμμα προσαρμοσμένης άσκησης με καθορισμό βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων.
Τέλος τόσο από τον κ. Κοκαρίδα όσο και από την κ. Σακοράφα έγινε περιγραφή μιας σειράς “σεναρίων” – περιπτώσεων παιδιών με διαφορετική κάθε φορά αναπηρία, χωρισμός των εκπαιδευτικών σε ομάδες και σχεδιασμός του εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος που περιλάμβανε μια ολιστική αξιολόγηση των ικανοτήτων του κάθε παιδιού που τους δόθηκε.
