Στο 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων, την Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου 2012 και ώρα 7.00 μ.μ., στην 1η για το φετινό σχολικό έτος επιμορφωτική του συνάντηση, προσεγγίστηκε το θέμα: «Προβλήματα και λύσεις κατά την εκπαιδευτική διαδικασία». Εισηγήτρια ήταν η κ. Ηλιάδη Αμαλία, ιστορικός-φιλόλογος, Δ/ντρια του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων. Το ενδιαφέρον και πολύπλοκο αυτό ζήτημα, αναλύθηκε από την εισηγήτρια στις βασικές του διαστάσεις και ακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση, όπου οι συμμετέχοντες, εκπαιδευτικοί και γονείς, εξέθεσαν τις απόψεις, τις αναρωτήσεις και τους προβληματισμούς τους. Στην επιμορφωτική συνάντηση παραβρέθηκαν επίσης ο Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών κ. Ντρίζος Δημήτριος και η κ. Καραμπατζάκη Δέσποινα, υπεύθυνη του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων στη Δ/θμια Εκπαίδευση Τρικάλων, που με τα σχόλια και τις παρεμβάσεις τους, όπως και άλλοι συμμετέχοντες, συνέβαλαν στον εμπλουτισμό του πολυεπίπεδου «καμβά», που ως άλλο έργο τέχνης συνιστά την εκπαιδευτική διαδικασία. Γιατί αυτή, κατά την εισηγήτρια και τους ερευνητές της παιδαγωγικής επιστήμης, δεν είναι απλή, όπως, ίσως, συνήθως φαίνεται. Και το πιο απλό παιδαγωγικό πρόβλημα, όταν εξεταστεί στις ουσιώδεις παραμέτρους του, φαίνεται πολύπλοκο γιατί εμπλέκονται σ’ αυτό πολλοί παράγοντες (μεταβλητές), που ενεργούν τουλάχιστο σε τέσσερα επίπεδα: φυσικό, κοινωνικό, πνευματικό, συγκινησιακό. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν πάντα «έτοιμες λύσεις» για κάθε συγκεκριμένο πρόβλημα που παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη τάξη. Εξάλλου, οι επιστήμες της αγωγής υποδεικνύουν τα γενικά πλαίσια μέσα στα οποία πρέπει να εξεταστεί το πρόβλημα και να αναζητηθεί η λύση του. Έτσι ο δάσκαλος αναγκάζεται σε αρκετές περιπτώσεις να αναζητήσει ο ίδιος λύσεις. Με ποιο τρόπο όμως θα τις αναζητήσει;
Η διερεύνηση του προβλήματος, η ανάλυσή του, η εξακρίβωση των παραγόντων που εμπλέκονται σ’ αυτό είναι ο ασφαλέστερος δρόμος που μπορεί να μας οδηγήσει στη λύση του. Κατά την ανάλυση μιας προβληματικής κατάστασης ο ερευνητής-παιδαγωγός:
1. Συγκεντρώνει δεδομένα που συνδέονται πιθανώς με το πρόβλημα.
2. Παρατηρεί αν τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν είναι σχετικά.
3. Βρίσκει τις οποιεσδήποτε σχέσεις μεταξύ των δεδομένων, που μπορούν να αποκαλύψουν το κλειδί της δυσκολίας.
4. Προτείνει ποικίλες εξηγήσεις (υποθέσεις) για την αιτία της δυσκολίας.
Η διερεύνηση προβλημάτων παρουσιάζεται στο έργο του δασκάλου ως εξής: Ο δάσκαλος διερευνά παιδαγωγικά προβλήματα σχετικά με την τάξη του (αναζητεί τις αιτίες τους, προσπαθεί να δώσει λύσεις).Μελετά ερευνητικές εργασίες παιδαγωγών ή συναδέλφων του, βοηθά τους μαθητές του να κατακτούν την ύλη των μαθημάτων με δικές τους διερευνητικές προσπάθειες. Το σημείο αυτό σχετίζεται με τον τρόπο διδασκαλίας των διαφόρων μαθημάτων.
Μελετώντας τις ερευνητικές εργασίες των παιδαγωγών βλέπει κανείς τον τρόπο με τον οποίο αναλύονται τα προβλήματα και αναζητούνται λύσεις. Οι λύσεις που προτείνουν οι άλλοι ερευνητές βοηθούν το διδάσκοντα σε πολλές περιπτώσεις να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Επειδή ο δάσκαλος είναι αναγκασμένος να δίνει γρήγορες λύσεις υπάρχει κίνδυνος να του δημιουργηθεί η εντύπωση ότι τα παιδαγωγικά προβλήματα λύνονται πρόχειρα και όχι με συστηματική (επιστημονική) αναζήτηση-έρευνα. Κι όμως και τα πιο απλά παιδαγωγικά προβλήματα, όταν εξετάζονται με εμβρίθεια, φαίνονται πολύπλοκα και μόνο με τη λεπτομερή διερεύνησή τους μπορούν να λυθούν. Ο δάσκαλος είναι σε θέση να αναλύσει μια προβληματική κατάσταση που παρουσιάζεται στην τάξη του, να εξακριβώσει τους παράγοντες που εμπλέκονται σ’ αυτή και να καταλήξει σε συγκεκριμένες εξηγήσεις. Ενεργώντας με τον τρόπο αυτό οδηγείται ασφαλέστερα στη λύση, έστω και αν η διερεύνηση αυτή δεν παρουσιάζει την ακρίβεια και τον έλεγχο μιας συστηματικής μελέτης. Επειδή απαιτούνται ορισμένες ειδικές γνώσεις για την καλύτερη διερεύνηση των θεμάτων και την κατανόηση των ερευνητικών εργασιών των παιδαγωγών, οι εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας θα έπρεπε να μυούνται και να ενημερώνονται συστηματικά ως προς το αντικείμενο και τους τρόπους διεξαγωγής μιας παιδαγωγικής έρευνας καθώς και την παρουσίαση στοιχείων από τη στατιστική επιστήμη.
Βεβαίως, η εκπαιδευτική διαδικασία δεν επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα απ’ τη μια γενιά στην επόμενη. Περιεχόμενο, δομή, μεθοδολογία κ.λ.π. της Εκπαίδευσης και της Παιδείας βρίσκονται σε μια διαρκή ανανέωση και εξέλιξη. Κάθε γενιά διαμορφώνει με το δικό της τρόπο τους στόχους της Παιδείας. Έτσι ο δάσκαλος, παρ’ όλο που ασκεί το ίδιο λειτούργημα με το δάσκαλό του, καλείται να διαφοροποιηθεί από εκείνον σε πολλά σημεία. Αρκετά προβλήματα, που καλείται να αντιμετωπίσει στο εκπαιδευτικό του έργο, είναι όμοια με τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο δάσκαλός του. Το μόνο που διαφέρει είναι ίσως ο τρόπος αντιμετώπισής τους. Γιατί όσοι αγαπούν την παιδεία όπως τα ποιήματα, θέλουν να τα ζήσουν μοχθώντας , αφού σιχαίνονται τα μεταχειρισμένα όνειρα, τα αποφόρια άλλων ψυχών. Κι είν΄η καρδιά των ποιητών αλάνθαστος προφήτης. Άλλωστε, θέλει δύστυχο χώμα η ελιά… Το δράμα της ποιότητας. (Νίκος Καρούζος). Όμως εμείς, αν θέλετε είμαστε έτοιμοι ακόμα. (Μανόλης Αναγνωστάκης).
