Στις 27 Απριλίου του 1986 ένα «φάντασμα» απλώνεται πάνω από την Ευρώπη. Προφανώς όχι το φάντασμα του κομμουνισμού της παραπαίουσας τότε Σοβιετικής Ένωσης αλλά κάτι απολύτως υπαρκτό.
Η ραδιενέργεια.
Την προηγούμενη ημέρα ατυχείς διαδικασίες στο σύστημα ψύξης του αντιδραστήρα νο 4 στο Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας οδηγεί στην υπερθέρμανση του πυρηνικού καυσίμου με επακόλουθο την έκρηξη και τη διαφυγή τεράστιων ποσοτήτων ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα. Το ραδιενεργό νέφος απλώνεται γοργά από τη Νορβηγία μέχρι τα Πυρηναία, από την Αγγλία μέχρι την Ελλάδα. Χημικά στοιχεία άγνωστα για τον μέσο άνθρωπο όπως το ραδιενεργό ιώδιο υπεύθυνο για καρκίνο του θυρεοειδούς, το στρόντιο υπεύθυνο για λευχαιμίες και το καίσιο υπεύθυ νο για καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος περνούν στην διατροφι κή αλυσίδα και βρίσκονται στο πιάτο της καθημερινής μας διατροφής.
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα στην πιο πειθαρχημένη και τεχνολογικά ανεπτυγμένη κοινωνία του πλανήτη, την Ιαπωνία ο εφιάλτης της ραδιενέ ργειας επανεμφανίζεται. Βέβαια για μας τους ευρωπαίους η απόσταση είναι πολύ μεγάλη.Για τους Ιάπωνες όμως είναι πολύ μικρή. Ραδιενέργεια εξακολουθεί να εκλύεται από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Φου κουσίμα με άγνωστα αποτελέσματα στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Ας θυμηθούμε τι συνέβη τελικά στο Τσερνόμπιλ στη διάρκεια αυτών των 25 χρόνων. Στην Ρωσία, στην Ουκρανία και στην Λευκορωσία, τουλάχιστον 400.000 άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ 270.000 εξακολουθούν να ζουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με κρατικές υπηρεσίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, το συνολικό κόστος της καταστροφής ξεπέρασε τα 358 δισ. δολάρια.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ουκρανικού υπουργείου Υγείας, περίπου 33.000 άνθρωποι έχουν χάσει μέχρι τώρα τη ζωή τους εξαιτίας των συνεπειών του Τσερνομπίλ και 400.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Το πυρηνικό λόμπυ όμως δεν καταλαβαίνει από τέτοιους αριθμούς. Οι μόνοι αριθμοί που το ενδιαφέρουν είναι οι αριθμοί των κερδών. Μετά την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι η κατευθυνόμενη επιστημονική έρευνα στη φυσική του πυρήνα, οδηγούσε και οδηγεί σε «μεγαλύτερης ακρίβειας» πυρηνικά όπλα με τις λιγότερες παράπλευρες απώλειες και σε «ασφαλέστερα» πυρηνικά εργοστάσια. Μετά την κατάρρευση δε, του σοβιετικού μπλοκ, με την αριστερά αμήχανη να παρέμβει οι πυρηνικές πολυεθνικές εταιρείες τόσο της δύσης όσο και της μεταλλαγμένης νεοκαπιταλιστικής ανατολής κυριολεκτικά «ξεσάλωσαν».
Τώρα το διακύβευμα είναι η φθηνή και «οικολογική» χρήση της πυρηνικής ενέργειας.
Δύο μύθοι που πλασάρονται ειδικά στις δυτικές κοινωνίες ως ο μόνος τρόπος παραγωγής φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας με τη λιγότερο δυνατή εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα.
Μελέτες έγκυρων και ανεξάρτητων περιβαλλοντικών οργανώσεων (Greenpeace, WWF) καταδεικνύουν ότι η απεξάρτηση από το πετρέλαιο ή τον λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση πυρηνικής ενέργειας θα οδηγούσε σε ελάττωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 5 %. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση με τους χιλιάδες τόνους πυρηνικών αποβλήτων, που κανείς δεν γνωρίζει που και με ποιους όρους αποθηκεύονται θα είναι τρομακτική.
Κανείς δεν μπορεί εγγυηθεί ότι κάποια στιγμή τα ραδιενεργά απόβλητα δεν θα διαρρεύσουν, με όποιον τρόπο και αν έχουν αποθηκευτεί, μολύνοντας ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Τα ραδιενεργά απόβλητα συνιστούν μια ωρολογιακή βόμβα, της οποίας το μέγεθος ολοένα αυξάνει. Οι ίδιες οι εγκαταστάσεις έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής και μεταβάλλονται σε ραδιενεργά απόβλητα όταν παροπλίζονται.
Μύθος δεύτερος: Η φθηνή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας . Πράγματι το ανά κιλοβάτ κόστος είναι φθηνότερο σε έναν σταθμό που λειτουργεί. . Αλλά σκόπιμα οι μελέτες αυτές δεν περιλαμβάνουν το κόστος κατασκευής ενός τέτοιου εργοστασίου, το χρόνο αποπεράτωσης, το κόστος αποσυναρμολόγησης του πυρηνικού σταθμού όπως και το κόστος φύλαξης των πυρηνικών αποβλήτων. Αν προσθέσει και το κόστος πυρηνικών ατυχημάτων και καταστροφών, όπως αυτής του Τσερνομπίλ ή τώρα της Φουκουσίμα το κόστος γίνεται αστρονομικό. Ταυτόχρονα έχει επιζήμιες αναπτυξιακές, πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
Η προώθηση της πυρηνικής ενέργειας, η οποία συνοδεύεται από το μύθο της “χωρίς καυσαέρια και νέφος” ενέργειας, αντιστρατεύεται τη βελτίωση, εξάπλωση και καθιέρωση τεχνολογιών εξοικονόμησης και παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (όπως είναι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια).Η εξαγωγή πυρηνικής τεχνολογίας σε αναπτυσσόμενες χώρες μεγαλώνει το βαθμό εξάρτησης των οικονομιών τους από πλούσιες χώρες που διαθέτουν την πυρηνική τεχνολογία. Παράλληλα η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας καλύπτεται από καθεστώς απόλυτης αδιαφάνειας, συνδεόμενη με την ανάπτυξη της πυρηνικής πολεμικής βιομηχανίας και με τεράστια και ανεξέλεγκτα κέρδη. Η αδιαφάνεια και η όσο δυνατόν μεγαλύτερη κερδοφορία οδηγεί σε ελλειμματικά μέτρα ασφαλείας με καταστροφικά αποτελέσματα. Οι αντιδραστήρες της Φουκουσίμα είχαν πάρει παράταση λειτουργίας για άλλα δέκα χρόνια, με μεγαλύτερη καταπόνηση των υλικών προς όφελος των μεγαλύτερων κερδών της επιχείρησης.
Τέλος η λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων είναι ανήθικη και ανεύθυνη. Ανήθικη διότι το προσωπικό που εργάζεται σε πυρηνικούς σταθμούς, αλλά και οι περίοικοι, εκτίθενται συστηματικά σε ραδιενεργή ακτινοβολία. Η φιλοσοφία όλων των μέτρων ασφαλείας βασίζεται στην καθιέρωση “επιτρεπτών ορίων”, δηλαδή στην υπόθεση ότι κάτω από μια συγκεκριμένη δόση, η έκθεση σε ραδιενέργεια είναι ακίνδυνη. Η υπόθεση αυτή είναι επιστημονικά αστήρικτη και ανεύθυνη.
Ανεύθυνη γιατί ένα πυρηνικό ατύχημα δεν έχει ποτέ περιορισμένη έκταση, αλλά τα αποτελέσματα διασπείρονται σχεδόν σε όλο τον πλανή τη, αφήνοντας το ραδιενεργό «αποτύπωμα» στις επερχόμενες γενεές.
Η αριστερά βρίσκεται πάλι μπροστά στα νέα δεδομένα που το προμελετημένο ατύχημα στη Φουκουσίμα επιβάλλει. Ξεπερνώντας τα στερεότυπα του παρελθόντος περί καλής ή επιζήμιας πυρηνικής ενέργειας ανάλογα με πιο κοινωνικό μπλοκ που την χρησιμοποιούσε, τώρα γνωρίζει ότι η πυρηνική ενέργεια έχει μόνο καταστροφική εφαρμογή στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Ο αγώνας της επικεντρώνεται στη μη κατασκευή άλλων πυρηνικών εργοστασίων ειδικά στην περιοχή μας (Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία), στον κοινωνικό έλεγχο των υπαρχόντων (μέχρι να κλείσουν) ώστε να ενισχυθούν τα μέτρα ασφαλείας τους και βέβαια στο πέρασμα ήπιων μορφών ενέργειας αιολικής – ηλιακής που τόσο άφθονη έχουμε στην περιοχή μας.
Τελικά το σύνθημα «πυρηνική ενέργεια; Όχι ευχαριστώ» παραμένει για τους ενεργούς πολίτες όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρο!
