Ένα από τα βασικά ζητούμενα στο σύγχρονο σχολείο είναι η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας εν γένει και η εξεύρεση τρόπων ενίσχυσης της δημιουργικής έκφρασης των μαθητών, μέσα από τυπικές και άτυπες μορφές γραμματισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η γράφουσα Γεωργία Κολοβελώνη, με τη συνεργασία της φιλολόγου Αλεξάνδρας Χιώτη, συντόνισε και φέτος ένα Λογοτεχνικό Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής, το οποίο εντάχθηκε σε ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων. Αρωγός σ’ αυτή την απόπειρα υπήρξε ο καθηγητής μουσικής Ιωάννης Μπέης, καθώς φέτος αποπειραθήκαμε, μεταξύ άλλων, και μια σύζευξη ποίησης και μουσικής.
Στόχος της Δημιουργικής Γραφής στο σχολείο δεν είναι, βέβαια, να μετατραπούν οι μαθητές σε συγγραφείς ή να δημιουργήσουν υψηλή λογοτεχνία, αλλά να προσεγγίσουν τη συγγραφική διαδικασία, να προβληματιστούν για την κατασκευή της λογοτεχνίας και τη λειτουργία της και να τους δοθεί η δυνατότητα να ανακαλύψουν και να ασκήσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες και να εκφραστούν δημιουργικά. Αυτόν τον στόχο προσπαθήσαμε να πετύχουμε και φέτος, μέσα από ποικίλες ασκήσεις και δοκιμές, υλοποιώντας παράλληλα σχετικές δράσεις.
Ξεκινήσαμε με έναν πρωτότυπο στολισμό του Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Μαθητές του Λυκείου ζωγράφισαν κάρτες, στις οποίες έγραψαν ποιήματα, δικά τους αλλά και αγαπημένων τους ποιητών, και στόλισαν μ’ αυτές «Το δέντρο των ποιημάτων», αποδεικνύοντας ότι η πρωτοτυπία και η φαντασία μπορούν να φέρουν την ποίηση ακόμη και στα κλαδιά ενός δέντρου. Σημαντικοί ποιητές, όπως ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, η Κική Δημουλά, ο Κώστας Καρυωτάκης, αλλά και ο Φερνάντο Πεσσόα, βρήκαν μια θέση στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο των ποιημάτων. Μεταξύ αυτών και ο συμπολίτης ποιητής Ηλίας Κεφάλας, με ένα χαϊκού στο πνεύμα των ημερών: «Έρχονται χιόνια / κι εγώ μονάχος μέσα/ θα σου τραγουδώ».
Αρκετοί μαθητές αποπειράθηκαν να γράψουν τα δικά τους ποιήματα, θέτοντας ερωτήματα, αποτυπώνοντας τη χαρούμενη διάθεση των γιορτών ή διατυπώνοντας προβληματισμούς. Μας προσκαλούν στο «δείπνο της μνήμης», αναρωτιούνται «Αν την φώναζα, τι;», κοινωνούν τη χαρά τους «Χριστούγεννα φτάνουν / τα γέλια με πιάνουν», διατυπώνουν ευχές: «Είθε να μοιάζουν / τα Χριστούγεννά μας με / χιονονιφάδες // και η καθεμιά / απλόχερα να δώσει / τη μαγεία που λείπει».
Ακολούθησε η συμμετοχή των μαθητών σε σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής με τον σύγχρονο ποιητή Βασίλη Ρούβαλη, στο Πνευματικό Κέντρο της πόλης, την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία, μέσα από την ανάγνωση αποσπασμάτων της ποιητικής συλλογής του Βασίλη Ρούβαλη με τίτλο «Επιστολές σε ποιητή», να γνωρίσουν τόσο το έργο του ίδιου, όσο και το έργο σημαντικών ελλήνων ποιητών, με τους οποίους αυτός συνομιλεί, όπως για παράδειγμα ο Τάσος Λειβαδίτης. Παράλληλα, προβληματίστηκαν και συζήτησαν για τον ρόλο της ποίησης και του ποιητή στη σύγχρονη εποχή. Συνέθεσαν τα δικά τους ποιήματα, διάβασαν τις δημιουργίες τους στην ομάδα και τις σχολίασαν. Επιπλέον, είχαν την ευκαιρία να δουν κάποιες από τις φωτογραφίες του ποιητή, από τη σχετική έκθεση φωτογραφίας που παρουσίασε στην πόλη μας, και να προβληματιστούν για τη σχέση φωτογραφίας και ποίησης.
Λίγες μέρες αργότερα, την Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2016, προσκεκλημένος στο Λογοτεχνικό μας εργαστήρι ήταν ο βραβευμένος με Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη 2013 για την ποιητική συλλογή «Ανεκπλήρωτοι φόβοι» Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, ο οποίος συνομίλησε με τους μαθητές για την ποίηση και τη διαδικασία της γραφής.
Στόχος της συνάντησης ήταν, μεταξύ άλλων, να γνωρίσουν οι μαθητές έναν νέο δημιουργό, να συζητήσουν μαζί του για την ιδιαίτερη φύση και ιδιοσυστασία της ποίησης, για τη διαδικασία της γραφής και για τον ρόλο της λογοτεχνίας. Μπαίνοντας στο εργαστήρι του ποιητή, προβληματίστηκαν για την πράξη της συγγραφής και για ιδιαίτερα θέματα της ποιητικής τέχνης. Του έθεσαν ενδιαφέροντα ερωτήματα, σε μια απροσχεδίαστη και αυθόρμητη συζήτηση, σχετικά με τα ερεθίσματά του για γραφή, τα πρώτα βήματά του στην ποίηση, την ύπαρξη αυτοβιογραφικών στοιχείων στα ποιήματα, τον ρόλο της ποίησης στην εποχή μας, την πρόσληψη ενός λογοτεχνικού έργου. Μετά τη συζήτηση διαβάστηκε ένα αδημοσίευτο ποίημά του και οι μαθητές, αφού πρώτα αποπειράθηκαν τον σχολιασμό του, κλήθηκαν στη συνέχεια να δημιουργήσουν το δικό τους ποίημα, με αφορμή μια λέξη ενός ποιήματός του, μια εικόνα ή μια αίσθηση.
Τον Μάρτη, πιστοί στο καθιερωμένο ετήσιο ποιητικό ραντεβού, συμμετείχαμε στο Δ’ Ποιητικό Συμπόσιο που διοργανώθηκε από το 3ο Λύκειο. Ομάδα μαθητών από την Α’ και τη Β’ Λυκείου διάβασε τις ποιητικές δημιουργίες της ενώπιον μαθητών από άλλα Λύκεια της πόλης και των συνοδών καθηγητών τους. Σε ένα ευχάριστο και φιλικό κλίμα οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να εκφέρουν τον προσωπικό τους λόγο και να συνομιλήσουν ποιητικά με συνομηλίκους τους. Παράλληλα με την ανάγνωση ποιημάτων, η ομάδα παρουσίασε δύο μουσικά κομμάτια, καθώς και ένα μελοποιημένο ποίημα, το οποίο συνέγραψε ο μαθητής της Α’ Λυκείου Βάιος Κουκουλέτσος και μελοποίησε ο ίδιος, με τη συνδρομή του συμμαθητή του Αναστάση Τσιακμάκη, αποσπώντας το θερμό χειροκρότημα των παρευρισκομένων.
Στις 21 του ίδιου μήνα, το πρωί, ανταποκρινόμενοι σε σχετική πρόσκληση, μαθητές του Λογοτεχνικού εργαστηρίου συμμετείχαν με ποιήματά τους, μαζί με άλλους μαθητές του σχολείου μας, αλλά και των υπόλοιπων σχολείων της πόλης, στην εκδήλωση «Πες το με ένα ποίημα», η οποία ήταν αφιερωμένη στους πρόσφυγες και διοργανώθηκε σε όλες τις πόλεις του νομού από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, με τη συνεργασία των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και των υπεύθυνων Σχολικών Δραστηριοτήτων.
Επιπλέον, το βράδυ της ίδιας μέρας, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ποίησης, συμμετείχαμε με δύο ομαδικά ποιήματα στην εκδήλωση με θέμα «Ένα ποίημα για τους πρόσφυγες», την οποία διοργάνωσε στην πόλη μας, αλλά και σε 30 πόλεις και νησιά της Ελλάδας, ο Κύκλος Ποιητών, σε συνεργασία με το ΡΕΝ International, το World Poetry Movement, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το δίκτυο εθελοντών RefugeesWelcome GR. Στα Τρίκαλα την ευθύνη της διοργάνωσης είχαν οι ποιητές Ηλίας Κεφάλας και Λιλή Ντίνα.
Οι μαθητές δημιούργησαν τα ομαδικά ποιήματα με σκοπό να διαβαστούν στη συγκεκριμένη εκδήλωση. Αποτύπωσαν στο χαρτί τις ευαισθησίες και τους προβληματισμούς τους πάνω σ’ αυτό το μείζον κοινωνικό ζήτημα της εποχής μας και κατάφεραν να συγκινήσουν τους παρισταμένους, αποσπώντας το θερμό τους χειροκρότημα. Τα ποιήματα διάβασαν εκ μέρους της ομάδας οι μαθήτριες Διονυσία Σάρρη και Ομηρόλη-Μαρία Μπάλτου.
Ήταν μια βραδιά ευαισθητοποίησης, μια βραδιά κατά την οποία η ποίηση μεταγλωττίστηκε σε προβληματισμό. Κι αν, όπως επισημαίνει ο Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου, «η ποίηση δε μας αλλάζει τη ζωή», μπορεί ωστόσο να επιτελέσει μια κοινωνική λειτουργία, να μας προσφέρει μια άλλη θέαση της πραγματικότητας, να μας ωθήσει σε δράση και αλληλεγγύη.
Ας σημειωθεί εδώ ότι το Μουσικό Σχολείο, μαζί με το 7ο Λύκειο, ήταν τα δύο σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης το νομού μας τα οποία βραβεύτηκαν από το Υπουργείο Παιδείας, σε ειδική τελετή που έλαβε χώρα στις 10 Μαΐου στην Αθήνα, καθώς, εκτός από τη συμμετοχή τους στην κοινή εκδήλωση όλων των σχολείων, ανέπτυξαν περαιτέρω δράσεις και Προγράμματα γύρω από το προσφυγικό ζήτημα.
Πιστεύοντας ακράδαντα στα παιδαγωγικά οφέλη τέτοιων δράσεων, όπως αυτά αποτυπώνονται και μέσα από την αποτίμησή τους από τους ίδιους τους μαθητές, στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων και τη φετινή σχολική χρονιά αποπειραθήκαμε ενδιαφέρουσες διαδρομές στις λέξεις και αναζητήσαμε τη μαγεία της ποίησης, νιώθοντας τυχεροί, μαθητές και διδάσκοντες, που αποτελεί συστατικό της δικής μας καθημερινότητας, προσφέροντάς μας τη χαρά της δημιουργίας και της επαφή με την τέχνη.
Η συντονίστρια
Γεωργία Κολοβελώνη, Φιλόλογος, M.Ed., MA
