Ένα κοινό πολιτικό φαινόμενο εντείνεται σχεδόν σε όλες δημοκρατίες τα τελευταία χρόνια: Η αποστασιοποίηση των πολιτών από τα κοινά συνδυασμένη με την αποσάθρωση πολιτικών σχηματισμών μακράς ιστορίας.
Γενεσιουργό αίτιο φαίνεται να είναι η αντίληψη των κοινωνιών για την ηθική απαξίωση, συλλογική και ατομική, των πολιτικών θεσμών και των ενσαρκωτών τους.
Αυτή η πραγματικότητα δεν παρουσιάστηκε αιφνιδιαστικά. Άρχισε να γίνεται αντιληπτή εδώ και τουλάχιστον δυο δεκαετίες.
Ένας μεγάλος απών από την πολιτική ζωή της πατρίδας μας ήταν από τους πρώτους που είδαν την απαξίωση να έρχεται και μίλησαν γι’ αυτή και τη θεραπεία της.
Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε αυτόν με τα δικά του λόγια:
- Η κρίση στην πολιτική, αν δεν είναι πάντοτε πρωτογενές αίτιο, είναι όμως βαθύτατη και συνεχώς γενικεύεται. Ίσως, μπροστά στα μεγάλα και επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζει την κρίσιμη τούτη ώρα ο τόπος, εξωτερική απομόνωση, εθνικές απειλές, οικονομική κατάρρευση, τα θέματα του ηθικού επανεξοπλισμού της πολιτικής να φαίνονται ήσσονος σημασίας, να θεωρούνται μικρά.
- Όπως ορθά διαπίστωνε ο Malraux, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική χωρίς ηθική. Επί πλέον γιατί η σύγχρονη δοκιμασία της πολιτικής, που τείνει σε δοκιμασία της δημοκρατίας, οφείλεται σε σκόπιμες υπερβολές κατά της ηθικής μας συμπεριφοράς, υπαγορευόμενες πολλές φορές από ύποπτα οικονομικά συμφέροντα ή δογματικές προκαταλήψεις. Ζούμε σε μια εποχή που καλλιεργείται η πολιτική απάθεια και ωθείται σε πολιτική αντιπάθεια.
- Πιο ουσιαστική γίνεται αυτή η παλινόρθωση του ανθρώπου, όταν επιτύχομε να κάνομε τη συμμετοχή του ανθρώπου στο δημόσιο βίο, πιο προσωπική, πιο αυθόρμητη, πιο υπεύθυνη, πιο συναισθηματική. Αυτό σημαίνει συστηματική προώθηση της βαθμιαίας χειραφέτησης από τη συγκεντρωτική εξουσία.
Στο πλαίσιο τηςμακροδημοκρατίας υπάρχει τάση να ευδοκιμούν τώρα και να προάγονται οιμικροδημοκρατίες και αντί τωνμακροαποφάσεωνοιμικροαποφάσεις. Η θέληση να μετάσχεις, αντί να αντιπροσωπεύεσαι, να θεμελιώνεις το μέλλον σου αντί να το υφίστασαι. Σ’ αυτό το πλαίσιο επιθυμεί να τοποθετήσει η Ν.Δ. τον άνθρωπο. Η ψευδώνυμη αποκέντρωση δεν είναι αποκέντρωση. Είναι απλώς ανακατανομή της κομματικής εξουσίας. Με το ίδιο πνεύμα ενθαρρύνει τα τοπικά ψηφίσματα.
- Ουσιώδης προϋπόθεση για την ηθικοποίηση του πολιτικού και δημόσιου βίου είναι η ελευθέρωση του ανθρώπου από τη δημοσιοποίηση και κοινωνικοποίηση του εσωτερικού του κόσμου και της ιδιωτικής ζωής, από την αλλοτρίωση και το άδειασμα της ανθρώπινης εσωτερικότητας και την ερήμωσή της, τη μεγαλύτερη πτώχευση που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Η ανάγκη απαλλαγής από τις συνέπειες του ηθικού αυτού αυταρχισμού κάνουν επιτακτική την ανάγκη της θέσπισης δικαίου του ιδιωτικού βίου.
- Η Ν.Δ. πιστεύει ακράδαvτα ότι μόνον αν αποκατασταθεί η πολιτική αξιοπιστία έμπρακτα και θαρραλέα, θα υπάρξει επικοινωνία με το λαό και ανάκτηση της εμπιστοσύνης του. Για το λόγο αυτό: Πρέπει να υπάρξει συνέχεια λόγων και έργων, συνέπεια μεταξύ λόγων και έργων, ειλικρίνεια στις τιθέμενες ενώπιον του λαού προτάσεις και θαρραλέα άρνηση υποσχέσεων, που δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις να τηρηθούν.
Η αξιοπιστία στηρίζεται στον υπεύθυνο πολιτικό λόγο, που αποστρέφεται τις δημαγωγίες, τους λαϊκισμούς, την άμετρη πολιτική υποσχεσιολογία χωρίς αντίκρισμα και το άμεσο βραχυχρόνιο πολιτικό όφελος σε βάρος του μέλλοντος του λαού και του έθνους.
- Πριν από όλα θα ενθαρρύνει και θα ενισχύσει παντού τις συνθήκες της άμιλλας και του έλλογου ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός προϋποθέτει προπαρασκευή, γνώσεις, συγκριτική αντιπαράθεση και προ παντός καθημερινή επαγρύπνηση, ανησυχία, αγωνία. Είναι ανάγκη θα θέσομε αμέσως τέρμα στην εποχή της ήσσονος προσπάθειας, του εύκολου ανεβάσματος, της άκοπης επικράτησης. Ο έλλογος ανταγωνισμός είναι αναγκαστικά καρπός της ελευθερίας και όρος της ευημερίας.
Ο έντιμος ανταγωνισμός είναι η ενθάρρυνση των νέων μας για την καθημερινή πάλη. Η αντικατάστασή του με την ευνοιοκρατία, με τον νεποτισμό, με τον κομματικό πατριωτισμό, οδηγεί στην απογοήτευση, στην εγκατάλειψη της προσπάθειας, στον αναχωρητισμό ή στη διάθεση εκδίκησης της κοινωνίας.
- Στο πλαίσιο των επιδιώξεων ηθικής επαναπροσανατολισμού, η Ν.Δ. ξεκινά από την ανανέωση, εκσυγχρονισμό και πλήρη εκδημοκρατισμό του κόμματος. Ένα κόμμα όπου ο πολίτης θα είναι ενεργός συνομιλητής, τα μέλη θα συμμετέχουν στην οργάνωση, στις διαδικασίες και στην υπόδειξη των υποψηφίων αντιπροσώπων του λαού, ο βουλευτής θα έχει κατά κανόνα ελευθερία γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση, η αξιοκρατία θα είναι το κύριο κριτήριο των αποφάσεών του και θα αποτελεί ιδιώνυμο αδίκημα η παρέμβαση υπέρ κομματικής πελατείας.
- Ζητούμε όχι τον άνθρωπο της επιτυχίας, αλλά την επιτυχία του ανθρώπου.
- Η διαμόρφωση υγιούς πολιτικής συμπεριφοράς συνδέεται με την προβολή στον ελληνικό λαό ενός ενοποιητικού και κινητήριου ιδανικού, που θα βοηθήσει στην αντικατάσταση του εγώ με το εμείς και στη στενότερη σύνδεση του πολίτη με τα συλλογικά προβλήματα όλης της χώρας. Κέντρο ενός τέτοιου ιδανικού θα είναι βέβαια η πολυδιάστατη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Μια οικονομία που θα υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι άνθρωποι που θα υπηρετούν την οικονομία. Ένα κράτος που θα βοηθά τους πολίτες να δημιουργούν και όχι ένα κράτος πουθα αντικαθιστά τους πολίτες. Στην ουσία η μεγιστοποίηση της εθνικής ευτυχίας και όχι απλώς η μεγιστοποίηση του εισοδήματος θα είναι ο στόχος. Ειλικρινής στροφή στον ανθρωπισμό. Είναι καιρός να επανανθρωποποιήσουμε τον άνθρωπο. Οι λαστιχένιες θηλές της προοδευτικοφανούς φιλοσοφίας κάνουν την κοινωνία σαρκοβόρα.
- Ο εκσυγχρονισμός της πολιτικής συμπεριφοράς επιβάλλεται να προσανατολισθεί στην ιδέα ότι δεν υπάρχει πιά εγωκεντρική και μονοπωλιακή άσκηση της εξουσίας. Δεν είναι μόνο η πλειοψηφία, στην οποία ανήκει η κρατική εξουσία. Ανάλογο μερίδιο ανήκει στην αντιπολίτευση, στους συνδικαλιστικούς και πνευματικούς φορείς αλλά και στους υπερκρατικούς οργανισμούς, με τους οποίους η χώρα συνεργάζεται ή εντάσσεται.
- Ηθική επανάσταση στο δημόσιο βίο και πραγματική χειραφέτηση του ανθρώπου θα ήταν το ξεπέρασμα του χωρισμού σε ετικέτες, που διασπούν την κοινωνική συνοχή, καλλιεργούν τους δημαγωγικούς λαϊκισμούς και εμπνέουν πάθη που παρακωλύουν τη συνεργασία των κομμάτων. Ο χωρισμός μας σε ετικέτες δεξιών και αριστερών, όπως ορθά τονίζει ο ιδρυτής της Ν.Δ Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι ψευδώνυμος, αν έχει την έννοια ότι οι πρώτοι είναι οπισθοδρομικοί και συντηρητικοί, οι δεύτεροι προοδευτικοί και καινοτόμοι. Περίσσευαν στην Ελλάδα οι δημαγωγικοί λαϊκίστικοι χαρακτηρισμοί: λαϊκός – αντιλαϊκός, προοδευτικός – αντιδραστικός, δημοκρατικός και φασίστας, πατριώτης και προδότης.
- Εγγύηση της τήρησης των αρχών αυτών είναι ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός.
- Στο σύγχρονο κόσμο η μόνη θεμιτή ιδεολογία είναι ο αντιδoγματισμός. Στην Ελλάδα κινδυνεύομε από πνευματική αγκύλωση. Ο ιδεολογικός απολυταρχισμός έγινε ολοκληρωτισμός. Οι συμπυκνώσεις σε δόγματα προκάλεσαν εκρήξεις.
- Η ηθική στην πολιτική αρχίζει και τελειώνει με το σεβασμό του λαού. Δεν επιδιώκει να θεμελιώσει συνταγματικά μόνο το δικαίωμα της πληροφόρησης και διαμόρφωσης ενός κώδικα για τα δικαιώματα αυτά, αλλά αντιτάσσεται στην τάση της μονοπώλησης της πληροφόρησης και της ανέλεγκτης απoρρητoπoίησης της δημόσιας ζωής. Όλη η αλήθεια στο λαό.
- Το έργο του ηθικού αναπροσανατολισμού είναι προϋπόθεση της επιβίωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και είναι κατ’ εξοχήν έργο τής Ν.Δ. Από τους υπεύθυνους οπαδούς και την υπεύθυνη ηγεσία. Στην ιστορία μας «μόνοι ημείς και
ενικήσαμεν και ηττήθημεν». Οι Έλληνες αποκτούν συνείδηση του εαυτού τους πάντα στις κρίσιμες ώρες της ιστορίας τους.
Αυτά έλεγε ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος το 1994 λίγο πριν το θάνατο του, στην Δ΄ Εθνική Συνδιάσκεψη της Νέας Δημοκρατίας, στις 11 Δεκεμβρίου 1994. Ο τελευταίος αναγεννησιακός πολιτικός της Ελλάδος. Εμπνευσμένος πολιτικός, φιλόσοφος και προσγειωμένος πολιτικός της πράξης. Γνώστης της ιστορίας και οραματιστής του μέλλοντος. Άνθρωπος του μέτρου, πολιτικός της μετριοπάθειας και δημόσιος άνδρας της αριστείας.
Οι σκέψεις του αυτές του 1994 περιγράφουν την εποχή μας και καταγράφουν τη θεραπεία της.
του Δημήτρη Σιούφα
πρώην Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Τα Νέα», στις 14-05-2016
