Ένα από τα βιβλία που δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι είναι η «Κλίμακα» του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου. Στο βιβλίο αυτό περιγράφονται τα τριάντα σκαλοπάτια τα οποία χρειάζεται να ανέβει ο χριστιανός στην πνευματική ζωή για να φτάσει στην αγιότητα. Πολύ λίγα ψυχοφάρμακα θα κυκλοφορούσαν εάν διαβάζαμε τα πατερικά βιβλία και κάναμε αρχή στην πνευματική ζωή.
Η ψυχανάλυση ως επιστήμη παρουσιάστηκε τον 19ο αιώνα ενώ οι μεγάλοι ασκητές της Ορθοδοξίας ασχολούνται με την θεραπεία της ψυχής είκοσι σχεδόν αιώνες.
Τον 6ο αιώνα έζησε ο Άγιος Ιωάννης και στον 22ο λόγο του «περί υπερηφανείας» γράφει:«Παίδευσις των υπερηφάνων είναι η πτώσις. Σκουλίκι αυτών είναι ο δαίμων. Εγκατάλειψίς τους εκ μέρους του Θεού είναι η απώλεια του μυαλού. Και τα δύο πρώτα πολλές φορές εθεραπεύθησαν από ανθρώπους, αλλά το τελευταίο ανθρωπίνως είναι ανίατο».
Καμιά ψυχική ασθένεια δεν μπορεί να θεραπευτεί χωρίς τα Μυστήρια της Εκκλησίας μας και ειδικά χωρίς το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως. Τα ψυχοφάρμακα καταπιέζουν στο υποσυνείδητο τα προβλήματά μας χωρίς όμως να τα λύνουν. Μόνο η μετάνοια και η υψοποιός ταπείνωση μπορούν να τακτοποιήσουν την ψυχή μας.
Ο υπερήφανος και εγωιστής λογικοκρατούμενος σύγχρονος άνθρωπος, σπάνια ασχολείται με την αρετή της αυτογνωσίας. Χωρίς αυτοκριτική είναι δυνατόν να γνωρίσουμε τον εαυτό μας; Να γιατί συνεχώς κατακρίνουμε και ασχολούμαστε με τους άλλους. Αυτό δεν είναι παραφροσύνη, να γινόμαστε πικροί κριτές, δίχως ίχνος ευσπλαχνίας για τους άλλους ενώ από την άλλη συνεχώς να βρίσκουμε δικαιολογίες για τα δικά μας ατοπήματα;
Όσα πάθη κι αν διώξαμε από την καρδιά μας η υπερηφάνεια θα μας ρίξει στην κόλαση. Ο διάβολος ούτε πόρνευσε, ούτε μοίχευσε, ούτε βλαστημάει, είναι όμως υπερήφανος. Ο εγωιστής σιγά-σιγά διώχνει μακριά του την βοήθεια του Θεού και στο τέλος τον αρνείται. Γίνεται σκληρός με τους συνανθρώπους του γι’ αυτό οι υπερήφανοι δεν έχουν πραγματικούς φίλους και ζουν στη μοναξιά. Να πώς ξεκινάει η κατάθλιψή τους.
Γιατί εγώ να μείνω μόνος; Γιατί εγώ να πάθω αυτό; Γιατί δε με προσέχει κανείς; Γιατί εγώ δεν έχω αυτό; Γιατί εγώ δεν έχω εκείνο; Παντού παρόν το εγώ. Οι δαιμονικές σκέψεις κυριεύουν τη λογική του ανθρώπου και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.
Τότε μόνο ένας έμπειρος πνευματικός μπορεί, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, να τακτοποιήσει ξανά τις σκέψεις μας. Η ψυχή δεν έγινε και ποτέ δεν πρόκειται να γίνει αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Κάποιος γέροντας είπε πως από τους εκατό ψυχολόγους που εξομολογεί οι ενενήντα είναι ψυχοπαθείς. Πολύ σπάνια ο άνθρωπος θα βρει ωφέλεια από ψυχαναλυτή. Το πιο πιθανό είναι να μπερδευτούν ακόμη περισσότερο οι σκέψεις του. Προσοχή όμως : οι ψυχίατροι χρειάζονται διότι έχουν αντικείμενο έρευνας τα νεύρα μας.
Τώρα λοιπόν που είναι και η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ας κάνουμε την αυτοκριτική μας, ώστε εύκολα να διώξουμε μακριά το πάθος του εγωισμού που είναι η αρχή όλων των κακών. Ο Άγιος Παΐσιος έλεγε:«εγώ μια μελέτη γνωρίζω καλά και την κάνω κάθε μέρα, την μελέτη του εαυτού μου».
π. Αθανασίου Πολ. Τύμπα, Θεολόγου – Μουσικοδιδασκάλου.
